Artykuł poświęcony jest zjawisku porzucania marynarzy przez ich pracodawców morskich. Kwestia ta od kilku lat jest przedmiotem zainteresowania dwóch organizacji międzynarodowych: Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) i Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO). Wydały one w tej materii wspólne wytyczne - ponieważ nie mają one jednak charakteru wiążącego, armatorzy nadal naruszają prawa marynarzy. Spektakularnym przykładem takiego naruszenia jest przedstawiona w artykule sprawa statku “Olga J ”. Przypadek ten jest charakterystyczny dla współczesnej żeglugi, gdyż statek był własnością spółki zarejestrowanej w Belize, czarterowany był przez armatora cypryjskiego, a podnosił banderę Hondurasu. Załoga międzynarodowa: kapitan Grek, marynarze z Ghany, Wysp Zielonego Przylądka i Senegalu. Statek zatrzymany w bułgarskim porcie Burgas, początkowo przez PSC, następnie aresztowany przez władze bułgarskie. Kapitan porzucił załogę, zostawiając ją bez środków do życia, doszło do incydentów z władzami bułgarskimi. Członkowie załogi przez kilka lat starali się o pomoc w różnych organizacjach, w tym w związkach zawodowych. Wreszcie próbowali wykorzystać przepisy o ochronie praw człowieka. Autor przedstawia reperkusje prawne z tym związane.

Gazociąg północny (Nord Stream) od momentu ujawnienia projektu międzynarodowej opinii publicznej stał się najgłośniejszą i najbardziej kontrowersyjną inwestycją w Europie w ostatnich latach. Projekt zakłada budowę rurociągu z Federacji Rosyjskiej do Niemiec na międzynarodowych wodach wyłącznych stref ekonomicznych, w których obrębie prawo morza zapewnia wolności komunikacyjne, włącznie z układaniem tego typu instalacji. Wybór przez konsorcjum Nord Stream jednej z najdłuższych możliwych tras gazociągu, którego budowa jest znacznie droższa niż budowa na lądzie, świadczy o podjęciu decyzji na podstawie przesłanek politycznych, a nie ekonomicznych. Doprowadziło to do niespotykanego od dawna podziału politycznego w regionie na państwa, które potencjalnie odniosą korzyści z inwestycji, i na państwa, w których interesy ta inwestycja godzi. W związku z tym planem pojawiły się problemy związane z zasięgiem jurysdykcji krajowej na morzu, a nawet delimitacją obszarów morskich (spór polsko-duński). Jedną z istotnych z tego punktu widzenia kwestii jest istnienie w Zatoce Fińskiej pasa wód międzynarodowych - „ korytarza morza pełnego ”, którego likwidacja poprzez rozszerzenie morza terytorialnego i ustanowienie granicy fmsko-estońskiej mogłoby uniemożliwić realizację projektu. Bardzo ważną rolę odgrywa tu także aspekt ekologiczny związany z budową i użytkowaniem gazociągu oraz z oceną oddziaływania inwestycji na środowisko, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagrożenie uwolnienia zalegających dno Morza Bałtyckiego bojowych środków trujących z czasów drugiej wojny światowej. W publikacji podkreślono przede wszystkim wybrane prawne i polityczne możliwości oddziaływania przez Polskę na inwestycję, a poza tym zasygnalizowano znaczenie działań wewnątrz Unii Europejskiej oraz słabe strony polskiej administracji rządowej w kontekście planów rosyjsko- niemieckich. Po przedstawieniu założeń projektu w artykule zwrócono uwagę kolejno na zagadnienia ekologiczne związane z budową gazociągu, problem korytarza morza pełnego i gazociągu oraz związek między projektem a delimitacją polskiej i duńskiej wyłącznej strefy ekonomicznej w rejonie Bornholmu.

W ostatnim czasie udało się zarejestrować w jednym z prywatnych polskich zbiorów monet antycznych dwie brązowe monety należące do typu nienotowanego w dotychczasowej literaturze. Ze względu na niewątpliwe pochodzenie obiektów z obszaru Cyrenajki, jak również na podstawie zredukowanej legendy na rewersie oraz charakterystycznych motywów ikonograficznych, przedstawiane monety należy uznać za kwadranse Aulusa Pupiusa Rufusa — urzędnika rzymskiego, który w okresie poprzedzającym bitwę pod Akcjum (31 r. p.n.e.) odpowiadał m.in. za emisję monet na terenie Cyrenajki. Dotychczas znane były dwa typy bitych przez niego asów, dwa typy semisów oraz jeden typ kwadransa. Nieznany wcześniej drugi typ kwadransa, poddany analizie w niniejszym artykule, uzupełnia schemat mennictwa Pupiusa Rufusa w Cyrenajce o brakujący element.

Na niemieckim rynku antykwarycznym oraz na różnych aukcjach numizmatycznych w 1997 r. pojawiło się 118 monet wczesnośredniowiecznych zestawionych w pracy. Stanisław Suchodolski stwierdził, że mogą to być kolejne monety z rozproszonego wczesnośredniowiecznego skarbu, odkrywanego w latach 1982–1993 na polu ornym we wsi Lasowice, pow. Nysa, i opublikowanego w WN w 1997 r. Zestawienie zawiera 92 denary bawarskie i szwabskie z X w., 18 denarów czeskich Bolesława II oraz ich naśladownictwa, trzy monety z mennicy w Kolonii (Otto I/II), dwie z Moguncji (Otto I/II), jedną z Zurychu i jedną z Italii , wybitą w mennicy w Pawii. Dla poszczególnych egzemplarzy bawarskich i części czeskich podano typy według klasyfikacji W. Hahna, dla pozostałych monet czeskich typy według klasyfikacji F. Cacha, a dla niemieckich według H . Dannenberga. Spis ten uzupełnia korekta typów monet bawarskich opublikowanych w 1997 r. Statystycznie ujmując, dodatkowe monety przedstawiają zestaw zupełnie podobny do poprzednio zarejestrowanego. Monety bawarskie, które liczbowo tworzą ok. ¾ skarbu, kończą się w połowie lat osiemdziesiątych X w. i dają ważny chronologiczny punkt zaczepienia dla wczesnych monet czeskich. Te zaś — co typowe dla śląskich skarbów tego czasu — mają tu stosunkowo mocną reprezentację blisko 1/8. Łącznie ze skarbu znamy obecnie 298 egzemplarzy, a podsumowanie ich wagi daje ok. 346 g.

Artykuł oparty jest na dokumentach przechowywanych w Archiwum Narodowym w Pradze, zespół „Ministerstvo financí”, a także w archiwach Czeskiego Banku Narodowego w Pradze i Państwowej Drukarni Papierów Wartościowych w Pradze. Uzupełnia informacje zawarte w katalogu polskich pieniędzy papierowych Czesława Miłczaka z 2005 roku. Porównanie sytuacji walutowej w Czechosłowacji i w Polsce po 1945 r. wykazuje wyraźne cechy wspólne. Okupacja niemiecka zdewastowała systemy pieniężne obu państw i nowe władze musiały stopniowo usuwać z obiegu pieniądz okupacyjny. Do obiegu wypuszczono najpierw bony tzw. serii 1944, wydrukowane w Moskwie. Gdy w Czechosłowacji podczas reformy monetarnej z 1 listopada 1945 roku wydano do obiegu znaki pieniężne, wydrukowane przez rząd emigracyjny w Wielkiej Brytanii, w Polsce banknoty wydrukowane podczas wojny w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii nie zostały emitowane. Rząd warszawski poszedł drogą tworzenia i emisji własnych banknotów, wydrukowanych w kraju (poza jednym nominałem, wydrukowanym w Czechosłowacji). W 1950 roku rząd w Warszawie postanowił przeprowadzić radykalną reformę pieniężną. Monety wykonano w Republice Czechosłowackiej (mennica Kremnica) i na Węgrzech (mennica Budapeszt). Banknoty wydrukowany w Polsce (2 zł, 5 zł), na Wegrzech (10 zł, 20 zł), a najwyższe i najbardziej skomplikowane nominały Czechosłowacji (50 zł, 100 zł a 500 zł) na papierze banknotowym dostarczonym przez polski rząd. Odmiennie niż w Czechosłowacji, nie wprowadzono w Polsce nominałów opartych na trzykrotności jednostki. Dostawy monet i banknotów z Węgier realizowano transportem kolejowym przez czechosłowackie terytorium, pod eskortą pracowników Państwowego Banku Czechoslowackiego i ochrona policyjną. Banknoty drukowane w Pradze przewożono również w konwojach kolejowych eskortowanych także przez przedstawicieli polskiej strony, którzy w Boguminie przejmowali odpowiedzialność za transport. Autorzy śledzą trasy i terminy poszczególnych transportów (przywóz papieru do Pragi, wywóz banknotów z Pragi, transporty do i z Budapesztu). Podczas realizacji reformy walutowej z 1 czerwca 1953 r. w Czechosłowacji wszelkie nowe znaki pieniężne przywieziono ze Związku Sowieckiego. Artykuł dopełnia dane o jednym z etapów rozwoju polskiej waluty i dostarcza materiału porównawczego dla badań powojennych przemian monetarnych w Europie Środkowej.

W 2008 r. w miejscowości Kvie na Gotlandii odkryto dalszych 20 monet ze skarbu ujawnionego już w 1929 roku (tpq 1027). Wśród nowych okazów rozpoznano denar Bolesława Chrobrego (992–1025) (Ryc. 1). Awers został wybity już znanym stemplem awersu typu Dux inclitus, rewers natomiast nowym stemplem naśladującym rewers pensa Etelreda II (978–1016) typu Crux (991–997). Monetę służącą wzorem wybił w Yorku mincerz o imieniu Thurstan (Ryc. 3). Dwie dalsze monety Bolesława Chrobrego wybite tym samym stemplem rewersu udało się odszukać przy pomocy Williama Leana w zbiorach brytyjskich: w British Museum (kolekcja Elmore Jonesa; ryc. 5) i w Merseyside County Museums w Liverpool (ryc. 4). Awersy tych monet, również identyczne, noszą znane już naśladownictwo stempla Etelreda II typu Last Small Cross (1009–1017). Odkrycia te wzbogacają uzupełniany już blisko od stulecia (E. Majkowski, Z. Zakrzewski, S. Suchodolski; ryc. 6) łańcuch połączeń stempli monet Chrobrego trzech typów: I polskiego z napisem BOLIZAS DVX — INCLITVS (ryc. 7), II anglosaskiego z imieniem króla Etelreda (ryc. 4 i 5) i III bawarskiego ze zniekształconym imieniem króla Henryka II (1002–1014) (ryc. 10). Typ anglosaski dotychczas był znany tylko z awersu, obecnie poznaliśmy również stronę odwrotną. Interesujące jest jednak, że wzorce tych stempli mają różną chronologię. Awers naśladuje monetę z Lincoln z lat ok. 1013–1017 (ryc. 2), rewers natomiast monetę z Yorku około 20 lat starszą (ryc. 3). Wykonawcą stempli był człowiek o dużych umiejętnościach, który nie został jednak wykorzystany do dalszej produkcji menniczej w Polsce. W obrębie wspomnianej grupy stemple wielokrotnie łączą się ze sobą (Ryc. 1, 4, 5, 8, 9, 11). Świadczy to o tym, że były używane w tym samym miejscu, w zbliżonym czasie i zapewne też w zbliżonym czasie zostały wytworzone (ok. 1015–1020). Na początku tego okresu — lub może nawet parę lat wcześniej — powstał typ bawarski. Przyczyny połączeń były różnorodne: zarówno techniczne (chęć maksymalnego wykorzystania stempli), jak też ekonomiczne (chęć zarekomendowania własnych monet), a pewną rolę mógł odegrać również przypadek. Wagi monet tej grupy są mocno zróżnicowane (1,05–1,97 g), a ich wagi średnie stosunkowo wysokie (1,485, 1,64, 1,36 g) i zbliżają się do wagi innych monet Bolesława Chrobrego z drugiej połowy panowania. Znaleziska zawierające te monety mają stosunkowo duży rozrzut (Wielkopolska, Mazowsze, Małopolska, Pomorze, Gotlandia, Norwegia, Rosja). Bite były zapewne, tak jak i inne monety Bolesława Chrobrego, w Wielkopolsce lub na północnym Mazowszu, w jednym z głównych centrów jego państwa.

Assemblages of molluscs have been used for stratigraphy of Late Glacial and Holocene deposits in Poland. Changes of the climate as well as migration of species are main factors which control the recompositions of molluscan communities in this time. Thirteen malacostratigraphical zones have been definied. Eight of them corresponds with land environments, while the remaining ones (five) with water habitats. The succesions of these zones gives the malacostratigraphical subdivisions, which can be compared with similar schemes proposed in some other countries of Central Europe. They supplement palynostratigraphical zones or even can be used as main way of stratigraphical intrepretations.

The article presents the results of a detailed study of the geological structure of the Łeba Barrier in the Rąbka cross-section (Southern Baltic, Poland). The barrier separates Lake Łebsko from the Baltic. Five sedimentary complexes were distinguished there (M2-M6). The spatial variability of the grain-size distribution was examined and succession stages of the mollusc fauna occurring in the individual sedimentary complexes were distinguished. Radiocarbon dating was used to establish the age of the most important events during the process of formation of the barrier, which took place in the course of several relative sea-level changes. The first sedimentary complex (M2) at Rąbka is connected with the second ingression (i2) of the Baltic Sea (ca. 6,700-6,000 14C years BP), sea-level stabilization (6,000-5,500 14C years BP), and at last sea-level lowering (5,500-5,000 14C years BP) in the region of the Gardno-Łeba Coastal Plain. The sedimentary complex M3 developed in a lagoonal environment when the barrier was situated north of its present position (5,000-3,000 14C BP). The next lowering of the sea-level made the lagoon shallower and caused the emergence of small but already subaerial stretches of barrier land with a freshwater fauna in the north (4,880š40 14C BP). With the next ingression stage (i3), which took place between 4,500 and 3,000 BP, the barrier shifted to its present-day position and the lagoon changed into a freshwater lake. From 3,000 to 1,700 14C BP fossil soil and peats developed on the barrier surface as a result of another sea-level lowering. The last ingression stages (i4 and i5), younger than 1,700 BP, built up the barrier, practically in its today's location (sedimentary complexes M4 and M5). The youngest sedimentary complex (M-6) is represented by present-day beach sands.

The main goal of the presented research was to investigate spatial distribution of surface sediments and to recognize relationships between chemical composition of water and sediments in a coastal Lake Sarbsko (northern Poland). The Lake Sarbsko is a freshwater basin. The water column is well oxygenated and waters exhibit only minor spatial variability of chemical composition indicating rapid and good mixing. Surface sediments of Lake Sarbsko are strongly diversified with respect to chemical composition. The sediments of Lake Sarbsko are characterized by elevated content of terrigenous silica indicating enhanced input of clastic material from the watershed and/or increased dynamics of the lake waters. Moreover, SiO2ter is strongly negatively correlated with SiO2biog, organic matter and element contents, which argues for diluting effect of the former towards authigenic components of sediments. Basically, terrigenous silica (quartz) content is highest in the lake shores and declines towards the lake center. Biogenic silica, organic matter and most of elements display reversed tendency. CaCO3 was encountered in three isolated areas, where it co-occurs with FeS. It is anticipated that precipitation of calcite in Lake Sarbsko resulted from postdepositional processes. Spatial distribution of Fe, Mn, Ca, Mg, Na and K in Lake Sarbsko is also governed by their geochemical affinities to organic matter (Fe), Fe/Mn oxides (Fe, Mn), sulphides (Fe), clay minerals (Na, K, Mg, Mn) and carbonates (Ca, Mn).

Białowieża in Poland is a very famous region in Europe (because of its primeval forest and bison population), but its environmental history is poorly known. This article shows the results of palynological analysis, macrofossil analysis and geological settings of two mires in the Białowieża Forest. The pollen diagrams show changes of the vegetation cover from the younger part of the Late Glacial until the present time. The relative time scale is based on palynostratigraphy and comparison to published results of other sites from the adjacent regions. During the Late Glacial two stages of the vegetation succession were revealed: steppe and forest during the Alleröd period and tundra-like vegetation during the Younger Dryas. The Holocene history consists of five stages of plant cover development. The special features of the Białowieża Forest are conditioned by two main factors: low degree of anthropogenic impact and influences of continental climate and boreal zone, stronger than in the other regions of Poland.

The aim of this study was to examine the pollution level of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), polychlorinated biphenyls (PCBs) and selected chloroorganic pesticides (HCH isomers, DDT and its metabolites, aldrin, dieldrin, endrin, heptachlor, endosulfan I and II, and methoxychlor) in surface sediments from selected fjords, tidal plains and lakes from the North Svalbard area. The sediments were collected from 34 sampling stations in July 2005. Only endosulfan I and methoxychlor, among selected chloroorganic pesticides, were measured in concentrations near detection limit (LoD) in fourteen sediment samples. The sum of seven PCB congeners varied from < 0.9 to 5.6 ng g-1 d.w. in sediments from fjords and tidal plains and from < 0.1 to 14.6 ng g-1 d.w. in sediments from lakes. The concentrations of analysed PAH compounds in surface sediments from lakes were over ten times higher (Ʃ16PAHs to 429 ng g-1 d.w.) than in sediments from fjords and tidal plains (Ʃ16PAHs to 36 ng g-1 d.w.).

The aim of this study was to assess the anisakid nematode distribution pattern in the fish collected from the South Shetland Islands . A total of 32 fish species were examined for the presence of nematodes in 1978, 1979, 1981 and 2007/2008. The fish were caught off the South Shetland Islands ( Elephant Island , Shishkov Island and in Admiralty Bay – King George Island ). Three genera of L3 larval nematodes were identified: Anisakis sp., Contracaecum spp. and Pseudoterranova decipiens. The infection level was higher on the shelf around the islands than in Admiralty Bay . This is explained by a higher abundance of the final hosts in the region. A comparison of the infection data from 1978/79 and 2007/2008 with data from 1994/96 (Palm et al. 1998, 2007) was done. The parameters of infection of Notothenia coriiceps and Lepidonotothen nudifrons by Pseudoterranova decipiens were decreasing within the 30 years period.

Although the terrestrial marginal zones of some glaciers on Spitsbergen are relatively well described, we are largely ignorant about the morphology of their submarine forefields. Initial reconnaissance of the forefields of the Aavatsmark and Dahl glaciers in the Kaffiøyra region and soundings made in that of the Hans Glacier (southern Spitsbergen ) indicate the occurrence of sea-floor push-moraines which can be as much as 3 m high. Their lateral separation is considered to denote annual recession rates. They appear to result from cyclical annual advances of ice-cliffs during winters when the deposits are risen up at the contact of the ice with the sea-floor. The development of the major forms may be related to surge. There is some evidence that certain elements in the sea-bed morphology date from the Little Ice Age (LIA).

The purpose of this study is to describe the current state of tidewater glaciers in Svalbard as an extension of the inventory of Hagen et al. (1993). The ice masses of Svalbard cover an area of ca 36 600 km2 and more than 60% of the glaciated areas are glaciers which terminate in the sea at calving ice-cliffs. Recent data on the geometry of glacier tongues, their flow velocities and front position changes have been extracted from ASTER images acquired from 2000-2006 using automated methods of satellite image analysis. Analyses have shown that 163 Svalbard glaciers are of tidewater type (having contact with the ocean) and the total length of their calving ice-cliffs is 860 km . When compared with the previous inventory, 14 glaciers retreated from the ocean to the land over a 30-40 year period. Eleven formerly land-based glaciers now terminate in the sea. A new method of assessing the dynamic state of glaciers, based on patterns of frontal crevassing, has been developed. Tidewater glacier termini are divided into four groups on the basis of differences in crevasse patterns and flow velocity: (1) very slow or stagnant glaciers, (2) slow-flowing glaciers, (3) fast-flowing glaciers, (4) surging glaciers (in the active phase) and fast ice streams. This classification has enabled us to estimate total calving flux from Svalbard glaciers with an accuracy appreciably higher than that of previous attempts. Mass loss due to calving from the whole archipelago (excluding Kvitřya) is estimated to be 5.0-8.4 km3 yr-1 (water equivalent - w.e.), with a mean value 6.75 ± 1.7 km3 yr-1 (w.e.). Thus, ablation due to calving contributes as much as 17-25% (with a mean value 21%) to the overall mass loss from Svalbard glaciers. By implication, the contribution of Svalbard iceberg flux to sea-level rise amounts to ca 0.02 mm yr-1. Also calving flux in the Arctic has been considered and the highest annual specific mass balance attributable to iceberg calving has been found for Svalbard.

Penguins (Aves: Sphenisciformes) hold much interest for many people, including (but not limited to) scientists. According to results of molecular studies, penguin history began in the Cretaceous, but the oldest bones assigned to these birds are Paleocene in age. The first fossil representative of Sphenisciformes formally described was Palaeeudyptes antarcticus, and this event took place 150 years ago. Since that time, several dozens of species have been erected, though not all of them have stood a test of time. The 21st century entered new dynamics into the paleontology of penguins, and (importantly) it concerned both the new material, and new theories. This paper summarizes what we currently know about extinct penguins and indirectly suggests the most promising areas for further research.

Since 1978 the retreat of Ecology Glacier in the vicinity of Henryk Arctowski Station has opened new ice-free areas for colonization by terrestrial organisms initiated by pioneer microbes. Samples were collected from the soil surface, at 0, 5 and 20 cm below surface close to glacier front, then stored at below -20°C . Total bacterial count (TC), estimated by epifluorescence microscopy, reached high values, of 1010 g-1 dry wt. Healthy looking bacterial cells of mean volume 0.0209 µm3 at 0 cm to 0.0292 µm3 at 20 cm made up from 7% at 0 cm , to 30% at 20 cm of total bacterial population. The number of colony forming units (CFU) accounted for only 0.02% of TC. Taxonomically they belonged to the a, b, g subdivisions of the proteobacteria and to the Cytophaga-Flavobacterium-Bacteroides (CFB) group. Morphophysiologically CFU bacteria were diverse, from Gram variable short coccal forms to very long rods or filaments. Randomly selected CFU colonies were characterized by low sugar assimilation and high esterase/lipase activity. Spore forming bacteria – absent from 0 and 5 cm , formed a small fraction of 175 cells g-1 dry wt at the 20 cm depth. Filamentous fungi were relatively abundant and represented mainly by oligotrophs.

A large sample of more than 1500 individuals of scavenging Amphipoda from fur seal carcass was studied. Six species have been identified. The two most abundant species, Abyssorchomene plebs and Waldeckia obesa, are sublittoral, necrophagous amphipods that could attack the carcass when submerged in the sea. After stranding on the beach they became an attractive food source for birds eating not only the seal tissues but also the scavenging amphipods. The species composition of the present sample as well as earlier data on Antarctic tern stomach content and baited traps taken in the same area and at the same time agreed quite well. These observations confirm the expectation that Antarctic tern feeds on necrophagous amphipods picked out from carcasses stranding on the sea shore.

The organic carbon (OC)-rich, black shale succession of the Middle Triassic Bravaisberget Formation in Spitsbergen contains scattered dolomite-ankerite cement in coarser-grained beds and intervals. This cement shows growth-related compositional trend from non-ferroan dolomite (0–5 mol % FeCO3) through ferroan dolomite (5–10 mol % FeCO3) to ankerite (10–20 mol % FeCO3, up to 1.7 mol % MnCO3) that is manifested by zoned nature of composite carbonate crystals. The d13C (-7.3‰ to -1.8‰ VPDB) and d18O (-9.4‰ to -6.0‰ VPDB) values are typical for burial cements originated from mixed inorganic and organic carbonate sources. The dolomite-ankerite cement formed over a range of diagenetic and burial environments, from early post-sulphidic to early catagenic. It reflects evolution of intraformational, compaction-derived marine fluids that was affected by dissolution of biogenic carbonate, clay mineral and iron oxide transformations, and thermal decomposition of organic carbon (decarboxylation of organic acids, kerogen breakdown). These processes operated during Late Triassic and post-Triassic burial history over a temperature range from approx. 40°C to more than 100°C, and contributed to the final stage of cementation of the primary pore space of siltstone and sandstone beds and intervals in the OC-rich succession.

The organodetritic, sandy limestones of the Treskelodden Formation (Late Gzhelian to Early Artinskian) investigated in outcrops at Treskelen Peninsula, Hyrnefjellet mount and Polakkfjellet mount of south Spitsbergen, contain rich foraminiferal assemblages. Fifty eight foraminiferal species of twenty three genera, including two new species (Hemigordius hyrnefjelleti sp. nov. and Midiella arctica sp. nov.) have been identified. Three foraminiferal zones have been defined, with ages of Late Asselian (Pseudofusulinella occidentalis), Sakmarian (Midiella ovata – Calcitornella heathi) and Early Artinskian (Hemigordius hyrnefjelleti – Midiella arctica). Sedimentary features and the biotic history of the studied succession records a Late Paleozoic cooling trend that stays in accordance with Pangaea’s shift to the north.

Although the Antarctic has avoided the worst effects of alien species, its future seems endangered due to increasing natural and man-made pressures. Rapid changes in three major environmental variables have occurred in the Antarctic region during the last decades. In the short term terrestrial biota are likely to benefit from reduced environmental stresses, but in the long run the colonization of the region by lower latitude species with greater competitive ability will become increasingly important and can lead to large-scale changes in biological composition and trophic complexity in some existing Antarctic terrestrial ecosystems. Moreover, the recent dynamic climate changes combined with human activities in the Antarctic region might modify the status of several alien species which have hitherto been considered transient or persistent and could, therefore, become naturalized and threaten the native communities on a larger scale than today, or influence the status of naturalized species.

Solar radiation reflectance was analysed to characterize Arctic ornithogenic tundra developing in the vicinity of large breeding colony of Brunnich‘s guillemots Uria lomvia and kittiwakes Rissa tridactyla at the foot of Gnĺlberget cliff (Hornsund, SW Spitsbergen). Radiometric method was found to be a useful tool for studying structure and functioning of plant formations. We measured reflectance of four wavelengths: 554 nm (YG), 655 nm (RED), 870 nm (NIR) and 1650 nm (SWIR) at 10 plots situated along the transect running from the colony to the sea. Moreover, data of plant community character, species quantitative composition as well as total biomass were collected to relate these parameters with the spectral values. The results showed that radiometric data characterized vegetation well enough to recognize the same plant communities on the basis of spectral reflectance as distinguished with traditional phytosociological methods.

Soils, having a well-developed sequence of A and Bw horizons, are widespread on the uplifted marine terrace 8- 12 m a.s.l. in the proximity of Nottinghambukta Bay . The present-day origin of these soils is however questionable, while similarly developed soils, but buried under the cover of the youngest till were found on a forefield of the Werenskiold Glacier. To quantify an intensity of the soil-forming process under present climate conditions of SW Spitsbergen , the chronosequence of soils developed from the Recent, up to 70 year-old moraines, was studied on the forefield of Werenskiold Glacier. Significant dissolution of CaCO3, decrease of pH, leaching of calcium and magnesium, increase of amorphous iron content, as well as an accumulation of organic matter and initial formation of aggregate soil structure were observed within the surface layer of recent till. The 70 year-long period of pedogenesis was, however, too short for a distinct morphological differentiation of the subsurface B horizon. It is concluded, that deep and structural Bw horizons of some surface and buried soils are relicts of a much longer period of relatively warm climate before the last transgression of glaciers.