Nauki Humanistyczne i Społeczne

Ruch Literacki

ISSN

ISSN 0035-9602

Wydawcy

Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie Komisja Historycznoliteracka, Uniwersytet Jagielloński Wydział Polonistyki

Redaktor naczelna

Anna Łebkowska

Sekretarz redakcji

Iwona Boruszkowska

Rada Naukowa

Maria Delaperrière, INALCO, Paryż, Francja

Halina Filipowicz, University of Wisconsin-Madison, Madison, USA

David Frick, University of California, Berkeley, USA

Bożena Karwowska, The University of British Columbia, Vancouver, Canada

Komitet Redakcyjny

Iwona Boruszkowska Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Tomasz Bilczewski, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Andrzej Borowski, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Tadeusz Bujnicki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Anna Czabanowska-Wróbel, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Anna Łebkowska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Roman Mazurkiewicz, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków, Polska

Jan Michalik, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Jan Okoń, Uniwersytet Łódzki, Łódź, Polska

Magdalena Siwiec, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Eugenia Prokop-Janiec, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Wacław Walecki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska

Polska Akademia Nauk
Oddział w Krakowie
ul. św. Jana 28
31-018 Kraków
tel. +48 12 256-23-00
fax. +48 12 256-23-80
e-mail: ruchliteracki@uj.edu.pl

Prawa autorskie

Wszystkie artykuły są publikowane na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/).

Roczniki i numery
Instrukcja dla autorów

Wybierz numer

2004
Ahead of print
2023
- No 5 (380)
- No 4 (379)
- No 3 (378)
- No 2 (377)
- No 1 (376)
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005

Zawartość

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378)

1 Autopoiesis, czyli nowoczesna histeria

Michał Paweł Markowski

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 297-311 | DOI: 10.24425/rl.2023.146709

Słowa kluczowe: autopoiesis podmiotowość nowoczesność Gustave Flaubert

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Contrary to the prevailing methodological consensus, this article defines autopoiesis as a synonym of autocreation, or, more precisely, discursive identity construction. The latter refers to a literary ‘existential project’ which assumes that the sense of the self, or sameness, is the product of multiple, mostly discursive, interactions. They are the tex-ture of complex cultural processes which result in the determination by an individual of what he/she would like to be or what he/she would like be perceived. This construction of the self is in a state of ongoing contextualization within two distinct identity dis-courses, the discourse of individual uniqueness (founded on the sense of one’s body) and the discourse of collective participation (as defined by politics). The article argues that the two-dimensional contextualization is essentially historical and defines a broadly understood modernity. By examining the work of Gustave Flaubert the article shows how the oscillation between these two poles shapes the image of the modern writer created by Flaubert himself.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Michał Paweł Markowski

University of Illinois, Chicago i Uniwersytet Jagielloński

2 (Somo/Topo) Narracje autopoietyczne: podmiot tworzący (jako ciało w sieci przedmiotów)

Mateusz Antoniuk

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 313-331 | DOI: 10.24425/rl.2023.146710

Słowa kluczowe: narracja autopoietyczna cielesność środowisko proces twórczy Tadeusz Peiper Józef Czechowicz

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This article is an attempt at a narrowly-focused application of a critical approach labelled ‘a history of the history of creativity’, formulated by Magdalena Popiel in her study The World of the Artist: Modernist Aesthetics of Creativity (2017). The article highlights the domain of autopoietic narratives – stories told by artists about their own creative performance, which involves projecting one’s own somatic identity and positioning one-self in a given socio-cultural context (community) – and examines the discursive dimen-sions of the creative process in the metanarrations of Tadeusz Peiper and Józef Czecho-wicz, two major poets of the Polish interwar avant-garde. The resulting model of the creative process is then set into the context of contemporary philosophical, anthropo-logical and psychological theories of creativity.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mateusz Antoniuk

e-mail:

ORCID:

Mateusz Antoniuk – Wydział Polonistyki UJ

3 „Palą się moje ręce, wre mój mózg i głowa”. Artysta i afekty, czyli proces twórczy w poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera

Lidia Kamińska

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 333-353 | DOI: 10.24425/rl.2023.146711

Słowa kluczowe: Kazimierz Przerwa-Tetmajer Młoda Polska proces twórczy afekt autotematyzm

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The aim of this article is to show how Kazimierz Przerwa-Tetmajer depicts the creative process in his autothematic poems. The readings draw on the interpretative strategies of the theory of affect (primarily the work Ernst van Alphen, Teresa Brennan and Brian Massumi) and somatic criticism (e.g. Anna Łebkowska’s somatopoetics, Marta Smo-lińska’s ‘augmented haptics’). In the great majority of Przerwa-Tetmajer’s poems dealing with the process of poetic creation, we are told that it is triggered by an explosion of the affects or an overpowering divine inspiration, bordering on madness. The article ana-lyzes in turn the affective nature of the creative process and the affective perception of a work of art; the image of the artist as craftsman; and, finally, the image of the phantas-matic woman, a product of the act of creation.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Lidia Kamińska

e-mail:

ORCID:

Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Jagielloński

4 „Mitu nie zdradzajcie”. Modernistyczna koncepcja tańca w eksperymentach studia „Heptachor”

Anastasia Nabokina

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 355-372 | DOI: 10.24425/rl.2023.146712

Słowa kluczowe: narracje o tworzeniu modernizm Heptachor ruch muzykalny Stiefanida Rudniewa

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The Heptachor (Гептахор) studio was a leading early 20 ^th-century Russian modern dance school committed to a revival of the art of dance and the development of new forms of musical movement and new concepts of artistic creation. In the years 1914–1934, it was the centre of the Musical Movement dance school, experimenting with a wide range of artistic, educational and therapeutic practices. The aim of the article is, first, to present the history of the Heptachor studio on the basis of the recollections and memoirs of its co-founder Stephanida Rudneva, contemporary documents and archive materials, and, second, to analyze the typical creative process narratives included in those sources.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anastasia Nabokina

e-mail:

ORCID:

Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych UJ

5 „Światłocienie krytyki”. Estetyka subtelności Karola Irzykowskiego

Kamil Kaczmarek

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 373-394 | DOI: 10.24425/rl.2023.146713

Słowa kluczowe: subtelność estetyka krytyka literacka Karol Irzykowski (1873–1944)

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This article is to attempt to explain the concept of subtlety, recommended by Karol Irzykowski, one of Poland’s great minds of the early 20th century, to his fellow literary critics as a supreme guide in their work, including the sorting out of a work's historical and cultural contexts. Irzykowskis ‘subtlety’ is a highly complex concept as it reaches out to the cognitive mechanisms of the brain to throw light on and account for the dynamic relationship of consciousness and unconsciousness in the creative process. Conse-quently, subtlety in that sense is not just another analytical tool of literary criticism. It is more like a sophisticated sensor tracing the interfaces of psychology and aesthetics (the ‘chiaroscuro of criticism’). In criticism, when used to its fullest capacity, subtlety would not only take into account the recipient but also the impact (creative impulse) of the critical text.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Kamil Kaczmarek

e-mail:

ORCID:

doktorant, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UJ

6 „Między komputerem, ołówkiem i maszyną do pisania…”. Adam Zagajewski o własnej twórczości

Anna Czabanowska-Wróbel

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 395-410 | DOI: 10.24425/rl.2023.146714

Słowa kluczowe: Polish literature of the 20th–21st century autobiographical writing poetic autoportrait creative process inspiration Adam Zagajewski (1945–2021)

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This article deals with the issues of the creative process explored by Adam Zagajewski in his writings, especially in his poems forming the cycle of Autoportraits. Indeed, he revisited the subject on numerous occasions, pointing to the importance of inspiration, which, he regretted, received too little attention in today’s world. Be it as it may, in the end it all comes down to the question about how he actually wrote his poems. This article is the first attempt to reconstruct the methods of Zagajewski’s creative work; it also retraces the process of writing a single poem from a poetic note to its final version.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Czabanowska-Wróbel

e-mail:

ORCID:

Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

7 Teatralne autocharakterystyki Tadeusza Rittnera (w trzech odsłonach)

Sabina Brzozowska

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 413-424 | DOI: 10.24425/rl.2023.146715

Słowa kluczowe: Tadeusz Rittner (1873–1921) dramat teatr widowiskowość

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The general view of Tadeusz Rittner, a highly successful playwright of the early 20th century, as an uncommitted realist and author of ‘well-made plays’ has, no doubt, been formed and fixed by Zbigniew Raszewski, renowned historian of the theatre who wrote the introductions to the postwar editions of Rittner's plays. This article shows a rather different picture of Rittner, based on his journalism, autobiographical novels and lesser-known dramas in which he pursued his innovatory theatrical visions. The complete Rittner is, in fact, made up of metatheatricality, the grotesque, the aes-thetics of Viennese modernism and a fair share of commercialism.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Sabina Brzozowska

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Opolski

8 Przekraczając granice – refleksje o kobiecych narracjach i feministycznej transgresji (Wheels of Change: Feminist transgression in Polish Culture and Society, red. Jolanta Wróbel-Best, Warszawa 2021, 242 ss.)

Katarzyna Horabik

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 427-431 | DOI: 10.24425/rl.2023.146716

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Horabik

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

9 Czy jeszcze wolno mówić o ludzkim wymiarze historii? (A. Dębska-Kossakowska, Ludzki wymiar historii. Gustaw Herling-Grudziński, Konstanty A. Jeleński, Czesław Miłosz wobec historii, wspólnoty i sztuki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020, 340 ss.)

Małgorzata Krakowiak

Ruch Literacki | 2023 | No 3 (378) | 433-437

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Małgorzata Krakowiak

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Śląski, INoK

Instrukcja dla autorów

„Ruch Literacki” jest czasopismem polonistycznym i publikuje teksty dotyczące literatury polskiej (interpretacje), teorii literatury i komparatystyki.

Propozycje artykułów (do 41 000 znaków) należy przesyłać w wersji drukowanej i elektronicznej: w wersji drukowanej na adres redakcji: ul. św. Jana 28, 31-018 Kraków, w wersji elektronicznej – mailem na adres” ruchliteracki@gmail.com(lub na płycie CD dołączonej do wydruku). Prosimy o dostosowanie aparatu przypisów do zasad obowiązujących w „Ruchu Literackim”. Tekst nie może być wcześniej publikowany.

Prosimy o podanie afiliacji, adresu korespondencyjnego, w tym elektronicznego, a także o dołączenie:

1. streszczenia artykułu (do 1000 znaków),

2. słów kluczowych,

3. bibliografii według wzorca (dostępnego na stronie: https://pbn.nauka.gov.pl/pci/zakres-wymaganych-danych/bibliografia):

W przypadku książki: nazwisko i imię autora, rok, tytuł książki, miejsce wydania: wydawnictwo.

W przypadku rozdziału książki: nazwisko i imię autora, rok, tytuł rozdziału. W tytuł książki, miejsce wydania: wydawnictwo.

W przypadku publikacji w czasopiśmie: nazwisko i imię autora, rok, tytułu artykułu, tytułu czasopisma, zeszytu i stron, na których znajduje się publikacja.

Zgłoszenie artykułu do czasopisma jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na opublikowanie w wersji papierowej i elektronicznej. Redakcja nie zwraca niezamówionych materiałów.

Zasady kwalifikowania publikacji do druku