Autobiograficzny wykład na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie, w którym pokazuję genezę i ewoluowanie moich projektów badawczych w ich ścisłym powiązaniu z ontologią rozwoju i edukacyjnymi osiągnięciami w nauce oraz praktyce szkolnej. Jest to introspekcyjne i społeczno-historyczne spojrzenie na powstawanie idei, zakres osobistego zaangażowania w radykalne zmiany w pedagogice jako nauce i praktyce od przedszkolaka do profesora uniwersytetu, którego dzieła zostały docenione między innymi nadaniem trzeciej już godności doktora honoris causa.
Autor artykułu podjął próbę rekonstrukcji kategorii wolności akademickiej jako podstawy działania uniwersytetu, w odniesieniu zarówno do jego funkcji dydaktycznej, jak i naukowej. Autor przywołuje różne definicje wolności akademickiej oraz analizuje płaszczyzny i wymiary jej działania, szczególnie w odniesieniu do jej poziomu instytucjonalnego (uniwersytet) i indywidualnego (profesor). Przedstawia również kontrowersje eksponowane w dyskusjach na temat wolności akademickiej oraz argumenty jej ograniczenia. Podejmuje problem polityki wskaźnikowania i kreowania różnorodnych form akademickiej rywalizacji. Stawia także pytanie: czy w epoce rosnącej komercjalizacji dydaktycznej i naukowej funkcji uniwersytetu oraz jego rosnącego uzależnienia od ekonomii i polityki kategoria wolności akademickiej ma jeszcze sens.
W artykule opisano koncepcyjne założenia pedagogicznej edukacji uniwersyteckiej, ponownie definiującej się w dynamicznych warunkach współczesnej kultury. W centrum uwagi autorów znajdują się konstytutywne formy edukacyjne, które określają charakter semiozy edukacji, a także sposoby ich ekspozycji i transformacji. Narracja koncentruje się na koncepcji „polityki symbolicznej”, której celem jest liberalizacja praktyki pedagogicznej i wyzwolenie jej spod dyktatury transmisyjnej formy edukacji, a także tworzenie warunków do umocnienia w kształceniu pedagogicznym dyskursywnej relacji i dyskursywnego stosunku do siebie. W wyniku realizacji tego rodzaju symbolicznej polityki uczestnicy edukacji są w stanie działać nie jako agenci panującego dyskursu, ale jako podmioty zdolne do dyskursywnej refleksji w działaniu i do udziału w procesach dyskursywnego projektowania i wytwarzania.
W gospodarce opartej na wiedzy, co w konsekwencji urzeczywistnia zorientowanie współczesnego społeczeństwa na wiedzę, kluczowym elementem staje się rozwój karier jego członków i inwestowanie w „portfolio” kariery. W artykule odnajdujemy odwołanie do konstruktu kariery jako „własności” jednostki z uwzględnieniem indywidualnych wyborów kariery, indywidualnych strategii jej rozwoju, planowania i monitorowania. W rozważaniach na temat kariery nie można pominąć kwestii subiektywnego sensu nadawanego karierze przez podmiot w kontekście możliwości jej satysfakcjonującego przeżywania oraz odniesienia sukcesu. Interesującym poznawczo zagadnieniem podjętym przez autorkę są wyniki badań własnych nad oceną swoich szans na odniesienie sukcesu w karierze z perspektywy młodzieży akademickiej będącej w momencie tranzycji z edukacji na poziomie akademickim na rynek pracy.
Finowie opracowali ukierunkowaną na cele politykę poradnictwa przez całe życie, która promuje nie tylko klimat ciągłego uczenia się, ale także rozwój wiedzy i umiejętności. Fiński sukces związany jest ze zmianami we współczesnym świecie. Polega on na poznaniu umiejętności i kompetencji, które są potrzebne społeczeństwu przyszłości w związku z różnymi warunki pracy potrzebnymi uczniom i pracownikom w XXI wieku.
Tekst zawiera rozważania na temat roli refleksyjności we współczesnym wychowaniu. Najistotniejsze jest uwypuklenie pragmatycznego znaczenia refleksyjności w konstruowaniu tożsamości kulturowej młodego człowieka. Znaczną część tekstu stanowi nawiązanie do myśli Hansa Georga Gadamera. W zakończeniu autor podjął próbę nakreślenia pedagogicznej definicji refleksyjności.
Autor rekonstruuje romantyczną koncepcję wyobraźni, zwracając uwagę na jej związki z tradycją ezoteryczną, następnie pokazuje znaczenie idei wyobraźni dla refleksji pedagogicznej w okresie romantyzmu. W artykule zostaje także podjęty wątek trwałości romantycznych idei w dwudziestym wieku, ze szczególnym uwzględnieniem kontrkultury młodzieżowej XX wieku oraz związków między kontrkulturową koncepcją wyobraźni a dyskursem o wychowaniu.
Idee pluralizmu, różnorakie ich rozwinięcia teoretyczne i konkretyzacje ideowe wraz z ich promocją i próbami urzeczywistniania w praktyce społecznej, stanowią współcześnie signum temporis. Refleksja pedagogiczna zdaje się być szczególnie wrażliwa na sprawę pluralizmu, jego rozumienia i praktykowania, na wielowymiarowe odniesienia pluralizmu do świata wartości. W szczególności dotyczy to tych wartości i konfliktów wartości, które są bliskie wielorakim formom działań pedagogicznych. W refleksji pedagogicznej rozpatruje się – mniej lub bardziej krytycznie – różne aspekty i konsekwencje idei pluralizmu obecnych na rynku idei, uwzględnia się przy tym wielość idei pluralizmu przedstawianych w odmiennych ujęciach koncepcyjnych, które mają swe odniesienia w szeroko pojętej sferze działań i instytucji pedagogicznych. W refleksji pedagogicznej uwzględnia się też zagrożenia, które towarzyszą pluralizmowi lub są przeciw niemu zwrócone, a których również on sam – np. w sferze edukacji – może być nośnikiem. „Czy zdołamy uratować świat pedagogicznej myśli, pedagogiki otwartej na różnicę, na pluralizm (nie mylić z inną chorobą, jaką jest relatywizm)?” – pyta jeden ze znawców współczesnej myśli i praktyki pedagogicznej, Bogusław Śliwerski. Czyni on to pytanie jedną z wiodących kwestii dociekań pedagogicznych i metapedagogicznych, konfrontując pluralistyczne perspektywy pedagogiki z aktualnymi wyzwaniami ideowymi i społecznymi. W tym pytaniu pobrzmiewa też apel, aby dzięki rzetelnemu namysłowi – prowadzonemu z różnych punktów widzenia, z odmiennych perspektyw – uratować świat pedagogicznej myśli, jako świat otwarty i cechujący się pluralizmem. W założeniu tego pytania tkwi aksjologicznie ugruntowane przekonanie, że warto i powinno się „uratować świat pedagogicznej myśli, pedagogiki otwartej na pluralizm”. To także inspiracja, aby podjąć przedstawiany tu namysł nad pluralistycznymi perspektywami pedagogiki i różnorodnymi obliczami pluralizmów w krytycznym rozpoznaniu refleksji metapedagogicznej na przykładzie polskiej myśli pedagogicznej po 1989 roku.
Chaos aksjologiczny i niezrównoważone funkcjonowanie człowieka we współczesnym świecie doprowadziły do totalnego zagubienia człowieka. Ustawicznie działa on na rzecz degradacji środowiska przyrodniczego i kulturowego. W wymiarze społecznym dominuje permanentny, „uogólniony” kryzys, wielopłaszczyznowa stratyfikacja społeczna i komunikacja międzyludzka oparta na postprawdach zarówno w świecie realnym, jak i wirtualnym. Niezrównoważenie w sferze gospodarczej łączy się z neoliberalnym modelem podboju gospodarczego. W powszechnym odbiorze dla większości ludzi na świecie sytuacja ta stała się nie do wytrzymania. Dlatego obowiązkiem wychowawców jest poszukiwanie – z zamiarem wprowadzania w życie – takich propozycji edukacyjnych, które przygotowałyby społeczność globalną do realnego współtworzenia swojego życia w świecie rozumianym jako rzeczywisty i wspólny dom. W tej perspektywie ciekawą propozycją jest koncepcja argentyńskiego filozofa Ernesto Laclau’a. Czas jednowymiarowej – protestancko-neoliberalnej – interpretacji wartości dobiega końca. Należy uznać równoprawność odmiennego – wyrosłego z innych kultur – postrzegania wartości. Ich partykularne odczytywanie – jednocześnie z zachowaniem zasady dobra powszechnego – daje szansę na uaktualnienie kształtowania człowieka według humanistycznego ideału. Takie podejście jest jednocześnie drogą uzdrowienia, czyli sanacji edukacji międzykulturowej, która jest dziś w impasie, bowiem posługując się schematami, stała się odtwórcza i zachowawcza. W swojej obecnej formule nie jest w stanie odpowiadać na współczesne wyzwania wielokulturowej społeczności globu.
W podjętych rozważaniach autorka koncentruje się na nauczycielach szkół z polskim językiem nauczania w Republice Czeskiej. Odwołuje się do badań prowadzonych w latach 2014–2016 oraz w roku 2017 wśród nauczycieli szkół dla polskiej mniejszości narodowej, zlokalizowanych na terenie Zaolzia. Szkoły te efektywnie konkurują z czeskimi szkołami większościowymi. Utrzymały się m.in. dzięki nauczycielom i ich strategiom decyzyjnym, w których doszukać można się nie tylko zachowań konkurencyjnych, ale również różnych form zachowań kooperacyjnych.
W artykule zostały ukazane założenia i powody wykorzystywania technologii cyfrowych oraz znaczenie ich użytkowania w nauczaniu i zarządzaniu. Treści opracowania nawiązują również do technologii cyfrowych i kompetencji informatycznych jako kluczowej części modelu kompetencji kadry nauczycielskiej w edukacji. W artykule została zwrócona uwaga na fakt, iż istniejące modele kompetencji wymagają bliższej analizy, rozłożenia na czynniki pierwsze, oraz obrazowego sformułowania poprzez rozszerzenia kompetencji cyfrowych.
W artykule omówiono metodę Konferencji Grupy Rodzinnej, która została wprowadzona na grunt polski przed dziesięciu laty przez J. Przepierskiego. Metoda przedstawiona jest w kontekście historycznym, jej założeń teoretycznych, szczególnych walorów praktycznych, uzasadniających zastosowanie w pracy z rodziną w sytuacji kryzysowej, oraz utrudnień, które stanowią przeszkodę w jej stosowaniu.
W prezentowanym opracowaniu zostały ukazane problemy samoświadomości i możliwości jej rozwoju. W tym kontekście została określona także koncepcje samooceny, szacunku dla samego siebie, uznania dla siebie, rozpoznawania siebie, pewności siebie i samorealizacji. W tekście podkreślono, że samoświadomość wiąże się ze świadomością własnej tożsamości psychofizycznej i społecznej – ja sam i świat oraz moje miejsce w nim. Ważnym środkiem do rozwoju zdrowej samoświadomości jest również uznanie. W podsumowaniu artykułu zwrócono uwagę na higienę psychiczną jako zapobieganie niepowodzeniom rozwojowym.
Koncepcje i teorie stanowiące bazę teoretyczną, metodologiczną i metodyczną XX-wiecznej, tradycyjnej pedagogiki resocjalizacyjnej, które możemy podzielić na trzy zasadnicze grupy charakteryzujące się odmiennymi podejściami teoretyczno-metodologicznymi w znacznym stopniu zdezaktualizowały się na początku XXI wieku. Dlatego też współczesna pedagogika resocjalizacyjna poszukuje nowych inspiracji teoretycznych i metodycznych. Jedną z nowych koncepcji może być twórcza resocjalizacja. Niniejszy artykuł przedstawia założenia teoretyczne i metodyczne zarówno tradycyjnej pedagogiki resocjalizacyjnej, jak i jej nowych odmian ze szczególnym zwróceniem uwagi na tradycyjne i współczesne konteksty teoretyczne, metodologiczne i metodyczne
Artykuł poświęcony jest problemom funkcjonowania osób z niepełnosprawnością w polskim systemie penitencjarnym. Zostały w nim zaprezentowane rozważania teoretyczne dotyczące istoty kary pozbawienia wolności, problemów adaptacyjnych, typów strategii przystosowawczych, systemu terapeutycznego i jego ograniczeń, a także przesłanek do realizacji badań własnych.
W artykule została podjęta problematyka funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami na poziomie kształcenia wyższego. Okres studiów związany jest najczęściej ze zmianą dotychczasowego przebiegu życia. Zmiany obejmują różne obszary i powodują wchodzenie w nowe role. Ten ważny etap jest szansą na usamodzielnienie, określenie swojej pozycji w grupie, ukształtowanie swojego „wczesnodorosłego światopoglądu”. Celem tekstu jest ukazanie typologii studentów niepełnosprawnych na podstawie analizy ich zachowań, jakie przejawiają, będąc członkami społeczności akademickiej. Źródeł tych zachowań można dopatrywać się zarówno w różnych czynnikach interpersonalnych, jak i intrapersonalnych, wynikających z charakteru danej osoby. Zaprezentowana autorska typologia została również ukazana w odniesieniu do Teorii Cech Osobowości Costy i McCrae. Pozwoliło to na rozszerzenie powyższej typologii o określone podtypy.
Psychodrama jest metodą terapii i rozwoju osobistego, która silnie angażuje – prócz intelektu – ciało i emocje. Często korzysta z symboli i metafor, bazując na naturalnej skłonności do zabawy, jednocześnie wyzwala spontaniczność i kreatywność. Została stworzona przez Jakuba Morena na początku dwudziestego wieku. Przez długi czas ulegała modyfikowaniu. Rozwój psychodramy przyczynił się do dostosowania jej narzędzi do różnych potrzeb i sytuacji grupowych. Dziś jest szeroko stosowana w psychoterapii, rozwoju osobistym, biznesie, a także w edukacji. Celem prezentowanego opracowania jest ukazanie użyteczności psychodramy jako narzędzia sprzyjającego (z)rozumieniu niepełnosprawności przez osoby (nie)pełnosprawne (tj. rozumienie niepełnosprawności przez osoby pełnosprawne, ale także – zrozumienie swoich ograniczeń przez osoby niepełnosprawne). Zamierzeniem pośrednim jest przedstawienie ogólnych założeń psychodramy oraz korzyści płynących z wykorzystania jej technik dla rozwoju między innymi: nauczycieli, terapeutów, wychowawców lub innych osób pracujących z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie – słuchaczy studiów podyplomowych pedagogiki specjalnej w zakresie oligofrenopedagogiki.
Opracowanie składa się z trzech części. W pierwszej została zawarta charakterystyka strategii polityki społecznej. Obejmuje ona podstawowe założenia i funkcje strategii polityki społecznej w zakresie rozwoju edukacji i działań pomocowych na poziomie JST. Meritum opracowania stanowi część druga. Zawiera ona wyniki badań własnych – analizę celów i zadań związanych z edukacją inkluzyjną (także przygotowanie społeczności lokalnych do kreowania kultury włączającej) zawarte w strategiach. Całość zamykają konkluzje końcowe. Celem opracowania jest jakościowa analiza strategii rozwoju siedemnastu gmin (w sumie 3900 stron dokumentów) w zakresie problematyki niepełnosprawności. Interesuje nas, czy hasła równego dostępu do edukacji, znoszenia barier i przygotowania szkół ogólnodostępnych oraz społeczności lokalnych do tworzenia kultury inkluzyjnej znajdują jakiekolwiek odzwierciedlenia w strategiach polityki społecznej samorządów terytorialnych – dokumentach stanowiących (przynajmniej w założeniach) punkt wyjścia generowania dobrych praktyk także w zakresie wsparcia społecznego i edukacji osób z niepełnosprawnościami.
pl
en
