Nauki Humanistyczne i Społeczne

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Opis

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria jest polskim kwartalnikiem naukowym poświęconym tematyce filozoficznej. Pod obecnym tytułem ukazuje się od roku 1992.
Przegląd Filozoficzny publikuje teksty prezentujące doniosłe koncepcje filozoficzne oraz oryginalne i twórcze idee. Kluczowym kryterium doboru tekstów do publikacji jest ich wartość naukowa.
W Przeglądzie Filozoficznym publikowane są przede wszystkim rozprawy naukowe. W wybranych numerach ukazują się też polemiki, przekłady, wywiady, recenzje, szkice popularyzatorskie oraz materiały archiwalne. Zeszyty ukazujące się w trzech pierwszych kwartałach każdego roku mają zróżnicowaną tematykę. W niektórych z nich zamieszamy bloki tekstów poświęconych konkretnym postaciom czy istotnym zagadnieniom filozoficznym. Czwarty numer ma charakter monograficzny i jest poświęcony myśli wybranego wybitnego filozofa.

ISSN

ISSN 1230-1493

Wydawcy

Komitet Nauk Filozoficznych PAN, Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego

Redaktor naczelny:

Bogdan Dziobkowski

Sekretarz redakcji:

Łukasz Kowalik

Członkowie redakcji:

Alicja Chybińska, Justyna Grudzińska, Jacek Hołówka, Jakub Kloc-Konkołowicz, Joanna Odrowąż-Sypniewska

Rada programowa:

Adam Chmielewski (Uniwersytet Wrocławski)

Jan Hertrich-Woleński (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)

Paweł Kawalec (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)

Małgorzata Kowalska (Uniwersytet w Białymstoku)

Anna Latawiec (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)

Adam Nowaczyk (Uniwersytet Łódzki)

Jacek Paśniczek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)

Andrzej Przyłębski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

Andrzej Szahaj (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Renata Ziemińska (Uniwersytet Szczeciński)

Wydział Filozofii UW
ul. Krakowskie Przedmieście 3, pok. 310
00-927 Warszawa
e-mail: przegfil@uw.edu.pl
tel. (22) 55-23-718
Sekretarz redakcji odbywa dyżury od poniedziałku do piątku w godz. 11.00−15.00.

http://pf.uw.edu.pl/

Roczniki i numery
Instrukcja dla autorów

Wybierz numer

Zawartość

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4

1 Spis treści

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

2 W sto pięćdziesiątą rocznicę urodzin Bertranda Russella

Bogdan Dziobkowski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 9-16 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143847

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bogdan Dziobkowski

3 Co czci wolny człowiek? [1903]

Bertrand Russell

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 17-23 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143848

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bertrand Russell

4 O historii [1904] Słowo wstępne tłumacza

Bertrand Russell , Adam Grobler

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 25-34 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143849

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bertrand Russell

Adam Grobler

e-mail:

ORCID:

5 Umysł i materia [1956]

Bertrand Russell

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 35-48 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143850

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bertrand Russell

6 Ostatni esej [1967]

Bertrand Russell

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 49-51 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143851

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bertrand Russell

7 Bertrand Russell w polskich publikacjach

Irena Bednarz

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 53-76 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143852

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Irena Bednarz

8 Co nam zostało po Bertrandzie Russellu?

Wojciech Sady

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 77-91

Słowa kluczowe: analiza logiczna epistemologia logicyzm ontologia B. Russell utopia społeczna

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wojciech Sady

e-mail: wojciech.sady@gmail.com

ORCID:

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Filozofii, ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice

9 Russell i Polacy

Jan Woleński

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 93-111

Słowa kluczowe: filozofia logika ontologia „Principia Mathematica” teoria prawdy teoria typów logicznych

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

In this paper I present Bertrand Russell’s contacts with Polish readers and outstanding Polish writers. In paragraphs 2 and 3 I discuss books by Russell that were published in Poland and mention his personal contacts and correspondence. Russell exchanged letters with L. Chwistek, J. Conrad‑Korzeniowski, M. Dziewicki, G. Herling-‑Grudziński, S. Leśniewski, W. Lutosławski and A. Tarski. Interesting comments on his philosophy were offered by M. Ossowska, K. Twardowski, J. Salamucha and M. Heitzman. Paragraphs 4 and 5 discuss the influence that Russell’s logical ideas have exerted on the development of logic in Poland, especially in the works of L. Chwistek and S. Leśniewski.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Woleński

e-mail:

ORCID:

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Katedra Nauk Spo-łecznych, ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów

10 Bertrand Russell o filozofii – analiza kontekstów metafilozoficznych

Ryszard Kleszcz

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 113-131 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143855

Słowa kluczowe: analiza filozoficzna empiryzm logiczny filozofia a nauka filozofia i jej cele rola logiki w filozofii B. Russell

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

In the article I indicate and synthetically discuss issues that can be found in the achievements of Bertrand Russell, and which can be included in the domain of metaphilosophy. I point to Russell’s philosophical inspirations and to his views on philosophy. His views are intertwined with the threads of the traditional understanding of philosophy and innovative elements. These innovative elements include assigning a special role to mathematical logic, of which Russell is one of the founders, and emphasizing the role of analysis in philosophical research. It is also characteristic of him to emphasize the role of science for philosophical reflection. At the same time, however, Russell rejects the radical slogans of logical positivism. This justifies the thesis that in his oeuvre there are threads of both traditional and innovative understanding of philosophy and its tasks.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ryszard Kleszcz

e-mail: ryszard.kleszcz@uni.lodz.pl

ORCID:

Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź

11 Bertrand Russell o filozofii analitycznej

Tadeusz Szubka

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 133-147

Słowa kluczowe: empiryzm filozofia analityczna filozofia lingwistyczna język potoczny G.E. Moore realizm B. Russell L. Wittgenstein

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Seldom did Bertrand Russell discuss the movement or the trend that he himself contributed in a large measure to establish. He did not make frequent use of the term ‘analytic philosophy’, which was entering circulation in the first half of the twentieth century. However, he was fully aware of the distinctiveness of this movement that he described, using the lenses of his own philosophical preferences, referring to it as new realistic philosophy or scientific philosophy. In his later works Russell vehemently and inadequately attacked the linguistic version of analytic philosophy that originated with and was developed by Ludwig Wittgenstein in his Philosophical Investigations, to be later continued by Oxford ordinary language philosophers. The juxtaposition and consideration of various Russell’s statements on analytic philosophy from the successive stages of the development of his philosophical views help the reader to better understand Russellian metaphilosophy and follow the evolution of the philosophical tradition that he exemplified.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tadeusz Szubka

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Szczeciński, Instytut Filozofii i Kognitywistyki, ul. Krakowska 71- 79, 71-017 Szczecin

12 Jedność sądu u Russella jako problem filozoficzny

Janusz Maciaszek

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 149-168 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143857

Słowa kluczowe: argument trzeciego człowieka metafizyka odniesienie ontologia przekonanie regres w nieskończoność relacja sąd semantyka składnia znaczenie

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

In his 1903 monograph Principles of Mathematics Bertrand Russell formulated a theory which interpreted a proposition expressed by a sentence as a unitary bond of referents (meanings) of its parts. In the paper I argue that the problem he faced in his attempt to define the unity of proposition is a special case of a wider philosophical problem of the relation between language and the world. Mentioned for the first time by Plato in Parmenides and then repeated by Aristotle in Metaphysics, infinite regress formulated as ʻthe third man argument’ presented a problem for Francis Bradley, Bertrand Russell and Gottlob Frege. It was reformulated in syntactic terms by Hans Reichenbach and used by Donald Davidson as an argument against referential semantics. The conclusion of the paper is as follows: ʻthe third man argument’ is a result of projecting syntactic structures of language on metaphysically conceived referential semantics. It does not undermine ontology conceived as an investigation of possible beings.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Maciaszek

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź

13 Koncepcja sądu a zasada bezpośredniej znajomości w epistemologii Bertranda Russella

Wiesław Heflik

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 169-189 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143858

Słowa kluczowe: akt sądzenia dane zmysłowe fenomenalizm metoda konstrukcji logicznych przedmiot fizyczny wiedza przez opis zasada bezpośredniej znajomości

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The aim of the paper is to provide an answer to the following question: How to interpret the principle of acquaintance and what role does it play in Bertrand Russell’s epistemology? It seems that the principle itself should be so adjusted as to take into account two concepts: (1) an act of judgment as a multiple relation and (2) the division of reality into what is directly given (sense‑data) and physical objects. I show, contrary to Russell’s assurances, that the content and the role of the principle is not clear, and its acceptance leads to a paradox. Having discovered that consequence, Russell abandoned the dualistic division of reality and with the help of the method of logical constructions, sought a position that embraced phenomena

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wiesław Heflik

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii, ul Podchorążych 2, 30-084 Kraków

14 Deskrypcje określone i przedmioty nieistniejące

Arkadiusz Chrudzimski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 191-211

Słowa kluczowe: deskrypcja określona intencjonalność istnienie kwantyfikacja A. Meinong przedmioty nieistniejące B. Russell semantyka

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

According to the usual, simplified picture of the Meinong‑Russell controversy, Meinong’s semantics is structurally amazingly simple but ontologically very expensive, while Russell’s theory contains some counter‑intuitive syntactic complica-tions, but to make up for this expense it releases us from almost all ontological troubles. Now the reality is much more complex. On the one hand it appears that the alleged ontological innocence of Russell’s solution has been highly exaggerated. In particular it assumes a Platonic ontology of universal properties. At the same time, if we look a bit closer, also Meinong’s theory turns out to be much more complicated than it looks at the first sight. It involves a hierarchy of objects exhibiting different degrees of completeness and in the later period of Meinong’s thought the structure of intentional reference takes a form very similar to that which has been proposed by Russell in his On Denoting.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Arkadiusz Chrudzimski

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Jagielloński, Instytut Filozofii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

15 Kiedy użycie słabej deskrypcji określonej jest poprawne?

Justyna Grudzińska

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 213-224 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143860

Słowa kluczowe: określoność B. Russell słabe deskrypcje określone

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article tackles the problem of weak definite descriptions, i.e., it attempts to explain the mysterious uses of definite descriptions which do not meet Russell’s uniqueness condition. The author discusses theories of weak definite descriptions offered in relevant literature and proposes an original solution to the problem which she presents in terms of modern type‑theoretical semantics.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Justyna Grudzińska

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

16 Bardzo interesujący błąd Russella?

Stanisław Krajewski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 225-236 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143861

Słowa kluczowe: błąd logiczny ciekawy błąd definiowanie prawdy K. Gödel L. Henkin niezupełność A. Robinson B. Russell semantyka A. Tarski teoria modeli uniwersalność logiki idea w matematyce

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

According to Kurt Gödel, Bertrand Russell misinterpreted the incompleteness theorem, but did it in ʻa very interesting manner’. To understand what he meant we need to consider their attitudes to defining truth. Even more revealing is the discussion of two fundamental approaches to logic: one is universalistic, and assumed by both Russell and Gödel, and the other is model‑theoretical, Alfred Tarski’s style. It turns out that a misleading or erroneous interpretation can be interesting, as it reveals something fundamental. William Byers claims that truly great ideas in mathematics and about mathematics are in a way false, as they lead to errors, but at the same time they can help to make advances in math. Logicism provides a good example. In addition it may be mentioned that when Russell argued in its favor, he committed a logical fallacy.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Stanisław Krajewski

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieś-cie 3, 00-047 Warszawa

17 (Nie)samodzielność epistemiczna wiedzy przez znajomość

Monika Walczak

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 237-254 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143862

Słowa kluczowe: intuicja poznanie wiedza wiedza intuicyjna wiedza przez znajomość znajomość

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article addresses the problem of properties and epistemic functions of Russellian ‘knowledge by acquaintance’ interpreted here as a variant of intuition. The epistemic functions of intuition can be performed in two ways: first, as propositional knowledge of direct and immediate kind (a foundational function), and secondly, as a non-‑propositional form of consciousness that provides a justifying basis for intuitive truths. The distinction between these two functions of intuition presupposes a differentiation – not explicitly articulated by Bertrand Russell – between acquaintance and knowledge by acquaintance. Acquaintance as a form of non‑propositional consciousness is not epistemically autonomous, which is to say that it is not a judgment and cannot be qualified as either true or false, so a separate epistemic problem arises here, one of the shift from acquaintance to knowledge by acquaintance. The author points out that the shift from acquaintance to knowledge by acquaintance is difficult to accomplish, and she offers the opinion that the epistemic function of acquaintance or, more generally, of various similar kinds of consciousness, should not be interpreted in terms of justification. They should be understood not as a justifying element or a justifying reason for propositions that underlie other propositions, but as a factor that is an indispensable genetic and simultaneously structural element of propositional content in the sense assumed in transcendental philosophy.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Monika Walczak

e-mail:

ORCID:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

18 O wiedzy i znajomości

Rafał Palczewski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 255-277 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143863

Słowa kluczowe: norma działania B. Russell trafność wiedza znajomość

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The distinction introduced by Bertrand Russell between knowledge by acquaintance and knowledge by description is the starting point for analyses related to the concept of acquaintance. I propose to assume that the following three concepts used by Russell are equivalent: knowledge of things, knowledge by acquaintance, and acquaintance. Then I present linguistic analyses concerning the construction of ‘know‑NP’ and ‘znać‑NP’, which lead to (i) division into a direct and indirect acquaintance and (ii) separation of knowledge from acquaintance, recognizing them as two different cognitive relations. Then, through the prism of knowledge, I describe the concept of acquaintance, pointing to the common properties of these concepts (aptness, non‑voluntariness, dispositiona-lity, contextual dependency), and postulate similar normative functions. This paper can be treated as an introduction to the concept of acquaintance and an elucidation of its role in epistemology.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Rafał Palczewski

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Filozofii, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń

19 Wiedza bezpośrednia a przejrzystość introspekcji

Maciej Tarnowski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 279-297 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143864

Słowa kluczowe: introspekcja przejrzystość B. Russell samowiedza wiedza bezpośrednia wiedza przez opis

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

In a few short paragraphs of The Problems of Philosophy Bertrand Russell presents his theory of introspective knowledge based on the concept of knowledge by acquaintance. In this article, I critically analyze these comments by Russell and their proposed application by contemporary authors, including Brie Gertler (2001; 2011) and Laurence BonJour (2003). I show how these theories differ from the competing ‘inner‑sense theories’ and try to show that they are inconsistent with Gareth Evans’s ‘transparency’ observation. Then I compare acquaintance theories with Alex Byrne’s (2005; 2012) ‘transparency’ theory and show that Byrne’s theory offers a simpler account of mechanisms governing introspection and attribution of mental states to other agents than the observer.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maciej Tarnowski

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa;

20 Przedmiot i treść zaznajomienia percepcyjnego

Paweł Grad

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 299-318 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143865

Słowa kluczowe: percepcja relacjonalizm reprezentacjonalizm treść reprezentacyjna zaznajomienie

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Charles Travis argues that perception has no representational content and consists only in the relation of direct presentation (acquaintance) of mind‑independent particulars. He bases his argument on an interpretation of Gottlob Frege’s writings. I argue against Travis that, according to Frege, not only perceptual beliefs but also perception as a presentation of particulars has representational content. The paper identifies three problems for the claim that perceptual acquaintance involves representation.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Paweł Grad

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

21 Russella podział na wiedzę bezpośrednią oraz wiedzę przez opis w świetle współczesnych badań

Andrzej Stępnik

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 319-335 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143866

Słowa kluczowe: fundacjonizm fundamentalizm epistemologiczny B. Russell wiedza bezpośrednia wiedza przez opis wiedza przez zaznajomienie wiedza przez znajomość znajomość

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article analyzes Bertrand Russell’s distinction between knowledge by acquaintance and knowledge by description contained in his writings from 1910 to 1912. I point to some problems that arise from Russell’s concept of direct knowledge if they are observed in the light of modern psychological and neuroscientific research. In some cases knowledge by acquaintance may be mediated by certain unconscious operations and by mental representations of conceptual nature. I point out however that some of the examples given in The Problems of Philosophy can be characterized by a different degree of indirectness. Consequently, I propose to view Russell’s distinction as a typology. Because Russell narrows knowledge by description to specific descriptions, Russell’s division is not exhaustive and therefore is not a logical one. The article also shows that there are reasons for both narrowing his category of direct knowledge (e.g. by excluding universals) and for expanding it (e.g. by unconscious experiences).

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Andrzej Stępnik

e-mail:

ORCID:

Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Krakowskie Przedmieś-cie 3, 00-047 Warszawa

22 O prymacie relacji

Adam Grobler

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 337-353 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143867

Słowa kluczowe: indywiduacja indywidualna istota indywiduum niemożliwe możliwe światy relacja tożsamość osobowa

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Russell puts much weight on the concept of relation. In his view relations are real entities that are indispensable in the enterprise of defining mathematical objects, particularly numbers. In the paper I try to extend Russell’s idea beyond the domain of abstract entities. I make an attempt to show that the basic criterion of identity for concrete objects – the criterion of space‑time continuity – can be supplemented, whenever it appears inadequate, by taking into account some relations apart from those that are spatiotemporal. On this occasion I argue for the metaphysical impossibility of time travel and offer some resolutions of the classical paradoxes of identity: amoebas’ reproduction by fission or Theseus’ boat. With respect to relations I argue, against the radical separation of the self from its attributes, that there are essential attributes of the self that constitute its relatively stable individual essence.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Adam Grobler

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Opolski, Katedra Filozofii, ul. Katowicka 48, 45-052 Opole

23 Atomizm logiczny Bertranda Russella

Janusz Kaczmarek

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 355-366 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143868

Słowa kluczowe: atomizm logiczny fakt izomorfizm logika ontologia formalna B. Russell sąd L. Wittgenstein B. Wolniewicz

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This paper sets out to characterise and analyse logical atomism of Bertrand Russell. Main tenets of that theory are described by reference to Russell’s lecture Facts and Propositions (1918) and to other publications by that author. The essential claims of Russell’s position are discussed and confronted with tenets of ontology of situations developed by Bogusław Wolniewicz, a position inspired by logical atomism of Ludwig Wittgenstein. The author argues that several of Russell’s theses on logical atomism can be interpreted in the light of Wolniewicz’s ontology of situations. Finally, some minor concluding remarks are offered that can help to develop an ontology conceived in the spirit of the ontology of logical atomism. 366 Janusz Kaczmarek

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Kaczmarek

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź

24 Monizm neutralny a teorie redukcji i emergencji

Robert Poczobut

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 367-381 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143869

Słowa kluczowe: emergencja konstrukcje logiczne materia monizm neutralny redukcja B. Russell teoria informacji umysł

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The aim of the article is presentation and critical analysis of various interpretations of neutral monism (in Bertrand Russell’s version). The subject of the author’s particular interest is the analysis of the main methodological assumptions of neutral monism, which are presented as a method of deriving logical constructions. The article discusses problems inspired by the following questions: What is the declared neutrality of base objects? Is neutral monism a kind of reductionism? Is it an ontological or logical‑epistemological position? What is the place of phenomenal consciousness in the universe of neutral monism? Can neutral monism be reconciled with different versions of emergence theory? Does neutral monism solve the mind‑body problem? Finally, the possibility of non‑standard interpretation of neutral monism is outlined by reference to information theory.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Robert Poczobut

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Filozofii, Plac NZS 1, 15-420 Białystok

25 Monizm neutralny jako jedna z teorii podwójnego aspektu

Jacek Hołówka

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 383-419 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143870

Słowa kluczowe: J.C. Eccles W. James J. Kim E. Mach K.R. Popper prawa przyrody przyczynowość mentalna R. Rorty J. Searle skrót perspektywiczny stożek optycznej obserwacji optycznej prezentacji

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Bertrand Russell formulated neutral monism by default, unguided by any strong idea of a uniform, monistic world. Apparently he worked under the urge to liberate philosophy from the quarrel between physicalists and idealists. But he did not succeed in defusing the controversy, instead he fanned it with his fresh ideas. He argued that matter was indestructible, that some mental regularities occurred independently of our will, and that they unfold as if guided by natural laws. He claimed that some conscious states were to be interpreted as objective events despite the fact that they were accessible only privately. But the concurrence between physical and mental facts indicated a similarity between the principles that guided them, or pointed to their singular common nature. He did not undertake to defend his unitary theory vigorously and did not claim it was indisputable. Possibly he hoped to find an additional support for his theory some day and this paper responds to this unspoken request.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jacek Hołówka

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

26 Monizm i monadyzm – Russell i Witkacy

Łukasz Kowalik

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 421-453 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143871

Słowa kluczowe: człowiek filozofia metafizyka monadyzm monizm nauka osobowość tajemnica istnienia

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The celebrated Polish avant‑garde artist Stanisław Ignacy Witkiewicz turned form arts to philosophy in the later years of his life. He was in contact with prominent Polish professional philosophers, e.g., T. Kotarbiński and R. Ingarden. He wrote a philosophi-cal treatise of his own and published several essays explaining his views, defending them in fiery polemical tracts. Although an autodidact himself, his erudition on recent philosophical topics, scientific trends and achievements was impressive. To his favorite philosophical ‘enemies’, as he was fond to say, belonged Bertrand Russell, along with other famous thinkers of that time, e.g., A. Whitehead, R. Carnap or L. Wittgenstein.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Łukasz Kowalik

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, Redakcja „Przeglądu Filozoficz-nego”, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

27 Debata Bertranda Russella z Frederickiem Coplestonem na temat istnienia Boga

Ryszard Mordarski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 455-470 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143872

Słowa kluczowe: argument kosmologiczny ateizm F. Copleston debata na temat istnienia Boga B. Russell teizm zasada racji dostatecznej

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This article discusses the main points in the Bertrand Russell and Frederick Copleston’s debate about the existence of God. Copleston defended the cosmological argument based on a sufficient reason and argued against radical contingency in explaining the origin of the world. During the debate, the understanding of necessity was discussed, whether the word ‘God’ is a proper name or a description, whether the universe as a whole can have a cause, and the arguments about the origin of the world formulated in modern physics. The whole debate is an excellent example of the difference between a theist and an atheist with regard to Leibnizian type of the cosmological argument.i

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ryszard Mordarski

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Filozofii, ul. Ogińskiego 16, 85-092 Bydgoszcz

28 Bertrand Russell: w poszukiwaniu dobra

Joanna Górnicka‑Kalinowska

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 471-481 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143873

Słowa kluczowe: dobro emotywizm metaetyka postawy moralne religia subiektywizm wartość

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The most interesting area of ethical considerations by Bertrand Russell belongs to the field of metaethics and concerns the meaning of basic ethical concepts and their epistemological status. In the classic dispute between cognitivism and noncognitivism, Russell has chosen the emotivist position which deprives moral opinions of any cognitive value by treating them as an expression of individual emotive attitudes. Thus, he advocates a kind of subjectivism in ethics, and at the same time he refutes all arguments ascribing to moral phenomena specific objective qualities independent of human attitudes and emotions. He also puts to doubt all sources of morality that have a religious character. His own normative statements concerning metaethical issues are so phrased, however, that a serious methodological doubt arises: Is it possible to practice normative ethics without using an objectivist hypothesis?

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Joanna Górnicka‑Kalinowska

e-mail: joangornicka@uw.edu.pl

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Kra-kowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

29 Jak wychować pacyfistę? Pacyfizm i teoria wychowania Bertranda Russella

Magdalena Środa

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 483-500 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143874

Słowa kluczowe: edukacja impulsy pacyfizm pragnienia sceptycyzm wojna wojna impulsywna

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Bertrand Russell is known primarily as a logician, philosopher of mathematics, and analytical philosopher. However, a significant part of his life was devoted to world peace: he was an active pacifist from 1901 until his death. This article shows him in this role. Russell’s pacifist activities included not only participation in demonstrations and organizations, but also educational activities. He dealt with issues of education as a theorist and a practitioner. He organized his educational endeavour round the question of how to educate a pacifist and at the same time help her/him remain a free and creative woman/man.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Magdalena Środa

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

30 Bertrand Russell i anarchizm

Jacek Uglik

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2022 | No 4 | 501-513 | DOI: 10.24425/pfns.2022.143875

Słowa kluczowe: anarchizm jednostka państwo B. Russell wolność wychowanie

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article traces Bertrand Russell’s interest in anarchist thought. I take his The Roads to Freedom as the main reference point, because that was the book where Russell applied himself most consistently to the study of the ideas put forward by anarchist thinkers. Those ideas – as he points out – undertake to conceive more imaginatively a better ordering of the human society than one finds in ʻthe destructive and cruel chaos in which mankind has hitherto existed’. He emphasizes that across the ages individuals had to face harsh conditions in which state ensnared them. The conflict between freedom and enslavement was the most important aspect of that condition. Bertrand Russell i anarchizm 513

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jacek Uglik

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Filozofii, Al. Wojska Polskiego 71a, 65-762 Zielona Góra

Instrukcja dla autorów

1. Długość artykułów: rozprawy − do 40.000 znaków (ze spacjami, czyli ok. 20 stron), recenzje − do 10.000 znaków (ze spacjami, czyli ok. 5 stron).

2. Do tekstu głównego rozprawy należy dołączyć:
a) 5−15 słów kluczowych po polsku i po angielsku;
b) krótkie streszczenie (ok. 1/3 strony) po polsku lub po angielsku;
c) krótką (ok. 3 zdań) notę o autorze.

3. Nadesłane teksty są kierowane do anonimowej recenzji. Zawartość recenzji nie jest podawana do wiadomości autorom; przekazujemy tylko postulaty sformułowane przez recenzenta i dostarczone nam z sugestią, by autor je poznał. Staramy się publikować wszystkie pozytywnie ocenione teksty, jednak niekiedy liczba bardzo dobrych propozycji przekracza objętość pisma, i wtedy niektóre artykuły musimy przesunąć do kolejnych numerów. W takiej sytuacji termin publikacji w dużym stopniu zależy od profilu tematycznego kolejnych numerów.