How to search?
advanced search
Humanities and Social Sciences

Studia Socjologiczne

Studia Socjologiczne

Description

STUDIA SOCJOLOGICZNE is a Polish sociological quarterly, published since 1961. Its publishers are the Polish Academy of Sciences (represented by the Institute of Philosophy and Sociology and the Committee on Sociology), as well as the Faculty of Philosophy and Sociology, University of Warsaw (from 2013).

STUDIA SOCJOLOGICZNE welcomes articles in Polish and English from all sociological fields and neighbouring disciplines (as long as the authors apply a broadly defined sociological approach). Preference is given to texts that contribute to the advancement of social theory and are empirically grounded and innovative in their conceptual and methodological outlook. More at www.studiasocjologiczne.pl .

Articles published in STUDIA SOCJOLOGICZNE are indexed in Scopus, EBSCO, CEEOL, CEJSH, Social Science Citation Index, Social Scisearch, Proquest, Index Copernicus. Full texts are available online for EBSCO subscribers (SocINDEX with Full Text), as well as in open access through the Polish Academy of Sciences online journal reading room: http://journals.pan.pl/dlibra and (since 2016) at www.studiasocjologiczne.pl ("Archives").

ISSN
ISSN 0039-3371, e-ISSN 2545-2770
Publishers
Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Komitet Socjologii PAN, Wydział Socjologii UW

Editors

Editor in Chief

Jacek Wasilewski (Institute of Political Studies, Polish Academy of Sciences) e-mail: jwasilew@swps.edu.pl

Managing Editor

Barbara Gruszka (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) e-mail: bgruszka@ifispan.waw.pl

Associate Editors

Wojciech Adamek (Jagiellonian University) – Classical Sociological Theory; Book-reviews; Letters and Polemics

Marta Bucholc (University of Warsaw, Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn) – Humanistic Sociology

Henryk Domański (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) – Social Structure and Mobility

Anna Horolets (University of Warsaw) – Social Anthropology

Piotr Jabkowski (Adam Mickiewicz University in Poznan) – Statistical Editor; Quantitative Research Methods; Quality of Life Studies

Katarzyna Kajdanek (University of Wroclaw) – Urban Sociology; Community Studies

Łukasz Krzyżowski (University of Science and Technology – AGH Krakow, Humboldt University)– Demography and Migration Studies; Qualitative Research Methods

Magdalena Nowicka (Humboldt-Universität zu Berlin) – Ethnicity; Collective Identity; Sociological Theory

Marta Olcoń-Kubicka (Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences) – Economic Sociology

Krzysztof Pietrowicz (Nicolaus Copernicus University) – Contemporary Sociological Theory; Science and Technology Studies

Mikołaj Stanek (Universidad de Salamanca) – Sociology of Religion, Demographic Analysis

Tomasz Szlendak (Nicolaus Copernicus University) – Sociology of Culture; Sociology of Family

Journal Office Address

00-330 WARSZAWA, Nowy Świat 72, room 235

phone: (+48-22) 657-28-61, fax: (22) 826-78-23

e-mail: redakcja@studiasocjologiczne.pl

  • Volumes
  • Instructions for authors

Select number

Content

Studia Socjologiczne | 2023 | No 4

1 Marek Stanisław Szczepański (13 kwietnia 1956 – 11 października 2023). Wspomnienie
Krzysztof Bierwiaczonek , Grzegorz Gawron , Barbara Lewicka , Małgorzata Suchecka
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 5-9 | DOI: 10.24425/sts.2023.148337
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Krzysztof Bierwiaczonek
Grzegorz Gawron
ORCID: ORCID
Barbara Lewicka
ORCID: ORCID
Małgorzata Suchecka
2 Wstęp. Mapując kontrowersje teorii praktyk społecznych
Marek Krajewski
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 11-16 | DOI: 10.24425/sts.2023.148172
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Bibliography

1. Bourdieu, Pierre. 2007. Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przekład Wiesław Kroker. Wydawnictwo Marek Drzewiecki.
2. Bukowski, Andrzej, Marianna Nóżka, Marta Smagacz-Poziemska, Karol Kurnicki. 2018. Parkowanie i troska. Teoria praktyki w badaniach nad osiedlami wielkomiejskimi. Przegląd Socjologiczny, 1: 139–164.
3. Couldry, Nick. 2004. Theorising media as practice. Social Semiotics, 14: 2, 115–132. DOI: 10.1080/1035033042000238295. 4. Drozdowski, Rafał. 2019. Wokół społecznych badań nad codziennością. Socjologia codzienności jako krytyka socjologiczna. W: M. Zawodna-Stephan, red. Życie codzienne (w) Archiwum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 65–85.
5. Haslanger, Sally. 2018. What is a Social Practice? Royal Institute of Philosophy Supplements, 82: 231–247. DOI:10.1017/S1358246118000085.
6. Jęcz, Jan. 2022. Prawda ekranu. O praktyce screenshotowania. Przegląd Kulturoznawczy, 51, 1: 53–73. DOI: 10.4467/20843860PK.22.004.15749.
7. Kaufmann, Jean Claude. 2004. Ego: Socjologia jednostki. Przekład Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
8. Nicolini, Davide. 2017. Practice Theory as a Package of Theory, Method and Vocabulary: Affordances and Limitations. In: M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Methodological Reflections on Practice Oriented Theories. Springer International Publishing, 19–34. DOI: 10.1007/978-3-319-52897-7_2.
9. Reckwitz, Andreas. 2002. Toward a Theory of Social Practices: A Development in Culturalist Theorizing. European Journal of Social Theory, 5, 2: 243–263. DOI: 10.1177/13684310222225432.
10. Schatzki, Theodore R. 2002. The site of the social: A philosophical account of the constitution of social life and change. Penn State University Press.
11. Schatzki, Theodore R., Karin Knorr-Cetina, Eike von Savigny. 2001. The Practice Turn in Contemporary Theory. Routledge.12. Sedlačko, Michal. 2017. Conducting Ethnography with a Sensibility for Practice. In: M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Methodological Reflections on Practice Oriented Theories. Springer International Publishing, 47–60. DOI: 10.1007/978-3-319-52897-7_4.
13. Shove, Elisabeth, Mika Pantzar, Matt Watson. 2012. The dynamics of social practice: Everyday life and how it changes. SAGE.
14. Sikorska, Małgorzata. 2018. Teorie praktyk jako alternatywa dla badań nad rodziną prowadzonych w Polsce. Studia Socjologiczne, 2: 31–63. DOI: 10.24425/122463.
15. Skórzyńska, Agata. 2017. Praxis i miasto. Ćwiczenia z kulturowych badań angażujących. Warszawa: Instytut Badań Literackich. Wydawnictwo PAN.
16. Swidler, Ann. 2001. What anchors cultural practices? In: T. Schatzki, K. Knorr Cetina, E. von Savigny, eds. The Practice Turn in Contemporary Theory. Routledge, 83–101.
17. Warde, Alan. 2005. Consumption and Theories of Practice. Journal of Consumer Culture, 5, 2: 131–153. DOI: 10.1177/1469540505053090.
18. Weenink, Don, Spaargaren, Gert. 2023. Practice Theories. In: G. Ritzer, ed. The Blackwell Encyclopedia of Sociology. DOI: 10.1002/9781405165518.wbeosp125.pub2.
19. Zalewska, Joanna. 2019. Practice Theory Revisited: How Flexible Meta-habt Complements Habitus. Polish Sociological Review, 205, 1: 65–84. DOI: 10.26412/psr205.05.

Go to article

Authors and Affiliations

Marek Krajewski
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
3 Radykalna teoria praktyk. Rekonceptualizacyjny potencjał teorii
Przemysław Nosal , Rafał Drozdowski , Jan Jęcz
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 17-43 | DOI: 10.24425/sts.2023.148173
Keywords: teoria praktyk socjologia kultury teoria socjologiczna
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Teoria praktyk składa obietnicę uwolnienia socjologii od „pojęć dualnych” (mikro versus makro, struktura versus działanie, subiektywne versus obiektywne itd.). Jednocześnie obietnica ta tylko pozornie jest obietnicą nową (długowieczny koncept trzeciodrogowości socjologii), bezzałożeniową (definiowany brak założeń polega na precyzyjnej operacjonalizacji wybranych założeń) i neutralną (nakierowanie na zmianę świata, socjotechniczność). Celem tekstu jest analiza rekonceptualizującego potencjału teorii praktyk. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części: (1) próby ulokowania oferty teorii praktyk w szerszym nurcie tzw. trzecich socjologii; (2) refleksji dotyczącej potencjału teoretycznego teorii praktyk; (3) wskazania ograniczeń i barier związanych z uwolnieniem potencjału teorii praktyk. W zakończeniu tekstu zaproponowana natomiast została wizja radykalnej ścieżki stosowania teorii praktyk, która w pełni realizuje swoje własne postulaty.
Go to article

Bibliography

1. Archer, Margaret S. 1982. Morphogenesis versus Structuration: On Combining Structure and Action. The British Journal of Sociology, 33, 4: 455–483. DOI: 10.2307/589357.
2. Archer, Margaret S. 1995. Realist Social Theory: The Morphogenetic Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
3. Archer, Margaret S. 2003. Structure, Agency and the Internal Conversation. Cambridge: Cambridge University Press.
4. Archer, Margaret S. [2011] 2015. Morfogeneza – ramy wyjaśniające realizmu. Przekład Dorota Leonarska. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 10: 16–46.
5. Bal, Mieke. 2012. Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych: krótki przewodnik. Przekład Marta Bucholc. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
6. Benton, Ted. 1977. Philosophical foundations of the three sociologies. London, Boston: Routledge and Kegan Paul.
7. Benton, Ted. 1978. How Many Sociologies? The Sociological Review, 26, 2: 217–36. DOI: 10.1111/j.1467-954X.1978.tb00131.x.
8. Bonshor, Michael. 2014. Confidence and the choral singer: The choir as a community of practice. In: U. Geisler, K. Johansson, eds. Choral Singing. Histories and Practices. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 185–207.
9. Bourdieu, Pierre. [1972] 2007. Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przekład Wiesław Krokier. Kęty: Wydawnictwo Marek Drzewiecki.
10. Bourdieu, Pierre. [1980] 2008. Zmysł praktyczny. Przekład Maciej Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
11. Bourdieu, Pierre, Loïc Wacquant. [1992] 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przekład Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
12. Bräuchler, Birgit, John Postill, eds. 2010. Theorising media and practice. New York: Berghahn Books.
13. Capsi, Josep, Ramon Llopis-Goig. 2023. Understanding the Expansion of Running from a Social Practice Theory Perspective. A Case Study Focused on the City of Valencia. Sport in Society, 26, 1: 67–87. DOI: 10.1080/17430437.2021.1970139.
14. Chmielewski, Piotr. 1994. Nowa analiza instytucjonalna. Logika i podstawowe zasady. Studia Socjologiczne, 3–4: 134–135.
15. Dawe, Alan. 1970. The Two Sociologies. The British Journal of Sociology, 21, 2: 207. DOI: 10.2307/588409.
16. Dawe, Alan. 1978. Theories of Social Action. In: A History of sociological analysis, T. Bottomore, R. Nisbet, eds. New York: Basic Books, 362–417.
17. Den Bakker, Jan, Don Weenink, Frans Vosman. 2016. How to Make Sense of Suffering in Complex Care Practices?. In: G. Spaargaren, D. Weenink, M. Lamers, eds. Practice theory and research: exploring the dynamics of social life. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 117–130.
18. Domecka, Markieta. 2013. Dualność czy dualizm? Relacje pomiędzy strukturą i podmiotowym sprawstwem we współczesnych debatach teoretycznych”. W: A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa. Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych. Kraków: Nomos, 103–115.
19. Drozdowski, Rafał. 2019. Wokół społecznych badań nad codziennością. Socjologia codzienności jako krytyka socjologiczna. W: M. Zawodna-Stephan, red. Życie codzienne (w) archiwum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 65–85. 20. Durkheim, Émile. 1968. Zasady metody socjologicznej. Przekład Jerzy Szacki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
21. Elias, Norbert. 1978. What Is Sociology? Columbia University Press.
22. Feldman, Martha, Monica Worline. 2016. The Practicality of Practice Theory. Academy of Management Learning & Education, 15, 2: 304–324. DOI: 10.5465/amle.2014.0356.
23. Foucault, Michel. [1997] 1998. Trzeba bronić społeczeństwa, Wykłady w Collège de France, 1976. Przekład Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR.
24. Geertz, Clifford. 1973. Thick Description: Toward an interpretive theory of culture. In: C. Geertz, ed. The interpretation of cultures: Selected essays. New York: Basic Books, 3–30.
25. Giddens, Anthony. [1984] 2003. Stanowienie społeczeństwa: zarys teorii strukturacji. Przekład Stefan Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka.
26. Gordon, Ross, Gerda Reith. 2019. Gambling as Social Practice: A Complementary Approach for Reducing Harm? Harm Reduction Journal, 16, 1: 64. DOI: 10.1186/s12954-019-0342-2.
27. Hałas, Elżbieta. 2009. Powrót do codzienności? Szkic problematyki socjologii życia codziennego. W: M. Bogunia-Borowska, red. Barwy codzienności. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 51–64.
28. Hankiss, Elemér. 1986. Pułapki społeczne. Przekład Tomasz Kulisiewicz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
29. Homans, George. 1975. Zachowania społeczne jako wymiana dóbr. Przekład Barbara Czarniawska. W: W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, red. Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
30. Jonas, Michael, Beate Littig, Angela Wroblewski, eds. 2017. Methodological Reflections on Practice Oriented Theories. Cham: Springer International Publishing.
31. Krajewski, Marek. 2009. Dzisiaj jak wczoraj, jutro jak dziś. Codzienność, przedmioty i reżimy podtrzymujące. W: M. Bogunia-Borowska, red. Barwy codzienności. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 178–200. 32. Krajewski, Marek. 2019. Badając codzienność. W: M. Zawodna-Stephan, red. Życie codzienne (w) archiwum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 173–209.
33. Krzemiński, Ireneusz. 2009. Przedmowa. W: S. Rudnicki, J. Stypińska, K. Wojnicka, red. Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 9–22.
34. Malewski, Andrzej. 1975. O nowy kształt nauk społecznych. Pisma zebrane. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
35. Martini, Natalia. 2017. Praktykowanie czasu wolnego w sytuacji niedoboru i nadmiaru. Przegląd Socjologii Jakościowej, 13, 4: 94–112. DOI: 10.18778/1733-8069.13.4.06.
36. Martini, Natalia. 2021. Mooring in the Homeless City. A Practice Theoretical Account of Homeless Urban Dwelling and Emplacement. Qualitative Sociology Review, 17, 3: 56–75. DOI: 10.18778/1733-8077.17.3.03.
37. Mateja-Jaworska, Bogumiła, Marta Zawodna-Stephan. 2019. Badania życia społecz- nego w Polsce. Rozmowy (nie)codzienne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
38. Merton, Robert. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Przekład Ewa Morawska i Jerzy Wertenstein-Żuławski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
39. Mills, Charles Wright. [1959] 2008. Wyobraźnia socjologiczna. Przekład Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
40. Modrzyk, Ariel. 2020. Normy średniego zasięgu i kwestia normatywnej integracji społecznej. Studia Socjologiczne, 2, 237: 39–62. DOI: 10.24425/sts.2020.132461.
41. Mouzelis, Nicos. 2000. The Subjectivist-Objectivist Divide: Against Transcendence. Sociology, 34, 4: 741–762.
42. Nicolini, Davide. 2012. Practice Theory, Work, and Organization: An Introduction. OUP Oxford.
43. Nicolini, Davide. 2017a. Is small the only beautiful? Making sense of ‘large phenomena’from a practice-based perspective. In: A. Hui, T. Schatzki, E. Shove, eds. The nexus of practices. London; New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 110–125.
44. Nicolini, Davide. 2017b. Practice theory as a package of theory, method and vocabulary: affordances and limitations. In: M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Methodological Reflections on Practice Oriented Theories. Cham: Springer Inter- national Publishing, 19–34.
45. Nosal, Przemysław. 2023. Sportowe zakłady bukmacherskie. Społeczna praktyka grania. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
46. Ortner, Sherry B. 1984. Theory in Anthropology since the Sixties. Comparative Studies in Society and History, 26, 1: 126–166.
47. Pancewicz-Puchalska, Magdalena. 2017. Wybawca Wittgenstein? Problem reguł w teorii praktyki Pierre’a Bourdieu. Studia Litteraria et Historica, 6. DOI: 10.11649/slh.1555.
48. Pérez, Francisco Perales. 2008. Voluntarism and determinism in Giddens’s and Bourdieu’s theories of human agency. The Essex Graduate Journal, 4: 12–17.
49. Płucienniczak, Piotr. 2011. Socjologia codzienności i socjologia na co dzień. W: G. Bryda, red. Światy i konteksty społeczne. Kraków: Zakład Wydawniczy, 35–44.
50. Podgórecki, Adam. 1968. Socjotechnika: praktyczne zastosowania socjologii. Książka i Wiedza.
51. Postill, John. 2010. Introduction. In: B. Bräuchler, J. Postill, eds. Theorising media and practice. New York: Berghahn Books, 35–54.
52. Reckwitz, Andreas. 2002. Toward a theory of social practices: A development in cul- turalist theorizing. European Journal of Social Theory, 5, 2: 243–263.
53. Reckwitz, Andreas. 2017. Practices and their affects. In: A. Hui, T. Schatzki, E. Shove, eds. The nexus of practices. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 115–125.
54. Ritzer, George. 1996. Modern Sociological Theory. New York : McGraw-Hill Companies.
55. Schatzki, Theodore R. 1996. Social Practices: A Wittgensteinian Approach to Human Activity and the Social. Cambridge University Press.
56. Schatzki, Theodore R. 2001. Introduction. In: T. R. Schatzki, K. Knorr-Cetina, E. von Savigny, eds. The Practice Turn in Contemporary Theory. London, New York: Routledge, 10–23.
57. Schatzki, Theodore R. 2002. The Site of the Social: A Philosophical Account of the Constitution of Social Life and Change. University Park: Pennsylvania State University Press.
58. Schatzki, Theodore R. 2012. A primer on practices: Theory and research. In: J. Higgs, R. Barnett, S. Billett, M. Hutchings, F. Trede, eds. Practice-based education: Perspectives and strategies. Rotterdam: Sense Publishers, 13–26.
59. Schatzki, Theodore R. 2016. Practice Theory as Flat Ontology. In: G. Spaargaren, D. Weenink, M. Lamers, eds. Practice theory and research: exploring the dynamics of social life. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 44–58.
60. Shove, Elizabeth. 2010. Beyond the ABC: Climate Change Policy and Theories of Social Change. Environment and Planning A: Economy and Space, 42, 6: 1273–1285. DOI: 10.1068/a42282.
61. Shove, Elizabeth, Mika Pantzar, Matt Watson. 2012. The Dynamics of Social Practice: Everyday Life and How It Changes. Los Angeles: SAGE.
62. Sikorska, Małgorzata. 2018. Teorie praktyk jako alternatywa dla badań nad rodziną prowadzonych w Polsce. Studia Socjologiczne, 229, 2: 31–63. DOI: 10.24425/122463.
63. Smagacz-Poziemska, Marta, Andrzej Bukowski, Karol Kurnicki. 2018. «Wspólnota parkingowania». Praktyki parkowania na osiedlach wielkomiejskich i ich strukturalne konsekwencje. Studia Socjologiczne, 228, 1: 117–142. DOI: 10.24425/119089.
64. Spaargaren, G. 2011. Theories of Practices: Agency, Technology, and Culture. Exploring the Relevance of Practice Theories for the Governance of Sustainable Consumption Practices in the New World-Order. Global Environmental Change : Human and Policy Dimensions, 21, 3: 813–822. DOI: 10.1016/j.gloenvcha.2011.03.010.
65. Spaargaren, Gert, Don Weenink, Machiel Lamers, eds. 2016. Practice Theory and Research: Exploring the Dynamics of Social Life. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
66. Spurling, Nicola, Andrew McMeekin, Elizabeth Shove, Dale Southerton, Daniel Welch. 2013. Interventions in Practice: Re-Framing Policy Approaches to Consumer Behaviour. Sustainable Practices Research Group Report.
67. Strzałkowski, Andrzej. 2018. Implikacje teorii praktyk społecznych, perspektywy wielopoziomowej i podejścia behawioralnego dla badań użytecznych w polityce klimatycznej. Przegląd Socjologiczny, 67, 4. DOI: 10.26485/PS/2018/67.4/6.
68. Suwada, Katarzyna. 2011. Norbert Elias i socjologia figuracyjna. Kultura i Społeczeństwo, 55, 1: 63–80. DOI: 10.35757/KiS.2011.55.1.4.
69. Swartz, David. 2012. Culture and Power: The Sociology of Pierre Bourdieu. University of Chicago Press.
70. Sztandar-Sztanderska, Karolina. 2010. Teoria praktyki i praktyka teorii: wstęp do socjologii Pierre’a Bourdieu. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
71. Sztompka, Piotr. 1991. Society in action: The theory of social becoming. Chicago: University of Chicago Press.
72. Sztompka, Piotr. 2002. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
73. Sztompka, Piotr. 2008. Życie codzienne — temat najnowszej socjologii. W: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, red. Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak, 15–52.
74. Sztompka, Piotr. 2012. Dziesięć tez o socjologii. Nauka, 4: 7–15.
75. Tarkowska, Elżbieta. 2009. Źródła i konteksty socjologii życia codziennego. W: M. Bogunia-Borowska, red. Barwy codzienności. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 95–98.
76. Van Krieken, Robert. 2000. Beyond the ‘Parsonian Problem of Order’: Elias, Habitus and the Two Sociologies. In: A. Treibel, H. Kuzmics, R. Blomert, eds. Zivilisationstheorie in der Bilanz. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 119–142.
77. Wacquant, Loïc. 2016. Zwięzła genealogia i anatomia habitusu. Przekład Tomasz Warczok. Praktyka Teoretyczna, 21, 3: 163. DOI: 10.14746/prt.2016.3.7.
78. Wacquant, Loïc, Aksu Akçaoğlu. 2016. Praktyka i władza symboliczna u Bourdieu: spojrzenie z Berkeley. Przekład Tomasz Warczok. Praktyka Teoretyczna, 21, 3: 174. DOI: 10.14746/prt.2016.3.8.
79. Warde, Alan. 2005. Consumption and Theories of Practice. Journal of Consumer Culture, 5, 2: 131–153. DOI: 10.1177/1469540505053090.
80. Warde, Alan, Jessica Paddock, Jennifer Whillans. 2020. Domestic Hospitality: As a Practice and an Alternative Economic Arrangement. Cultural Sociology, 14, 4: 379–398. DOI: 10.1177/1749975520922468.
81. Watson, Matt, Elizabeth Shove. 2023. How Infrastructures and Practices Shape Each Other: Aggregation, Integration and the Introduction of Gas Central Heating. Sociological Research Online, 28, 2: 373–388. DOI: 10.1177/13607804211055495.
82. Weenink, Don. 2016. Praxeologizing Street Violence: An Attempt to Understand the Teleological and Normative-Affective Structure of Violent Situations. In: G. Spaargaren, D. Weenink,M. Lamers, eds. Practice theory and research: exploring the dynamics of social life. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 104–116.

Go to article

Authors and Affiliations

Przemysław Nosal
1
ORCID: ORCID
Rafał Drozdowski
1
ORCID: ORCID
Jan Jęcz
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
4 Teorie praktyk: pomiędzy teorią totalną a ideą skrzynki narzędziowej
Bogumiła Mateja-Jaworska , Ariel Modrzyk
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 45-68 | DOI: 10.24425/sts.2023.148174
Keywords: prakseologia praktyki społeczne teorie praktyk socjologia codzienności współczesne teorie społeczne
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Starając się zrozumieć fenomen popularności teorii praktyk w XXI wieku, rozpoczynamy artykuł od wyróżnienia sześciu założeń, które łączą „rodzinę” teorii praktyk. Następnie skupiamy się na różnicach i opisujemy cztery główne orientacje w ramach teorii praktyk. W tym celu bierzemy pod uwagę postrzeganie teorii praktyk w odniesieniu do innych teorii społecznych (co określamy mianem „teorii totalnej” lub „skrzynki narzędziowej”) oraz dążenie do opisywania lub wyjaśniania analizowanych zjawisk (co za Nicolinim ujmujemy jako słaby lub mocny program teorii praktyk). Po skrzyżowaniu tych dwóch wymiarów otrzymujemy cztery główne typy uprawiania teorii praktyk. Omawiamy je podając przykłady koncepcji Theodore’a Schatzkiego, Davide Nicoliniego, opisując „pęknięcia” w teorii praktyk oraz ich „miniaturyzację”. Proponowany sposób analizy pozwala wyraźniej dostrzec zalety i wady poszczególnych typów podejść oraz zachęca badaczy do urefleksyjnienia swojej postawy względem omawianych teorii. W podsumowaniu przywołujemy podobieństwa pomiędzy teoriami praktyk a socjologią codzienności pod kątem problemów, jakie napotykają.
Go to article

Bibliography

1. Abriszewski, Krzysztof. 2008. Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Kraków: Universitas. 2. Bakardijeva, Maria. 2020. New Paradigm or Sensitizing Concept: Finding the Proper Place of Practice Theory in Media Studies. International Journal of Communication, 14: 2928–2945.
3. Bloor, David. 1976. Knowledge and social imagery. London: Boston: Routledge and Kegan Paul.
4. Bourdieu, Pierre, Loïc J.D. Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przekład Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
5. Bukowski, Andrzej, Marcjanna Nóżka, Marta Smagacz-Poziemska, Karol Kunicki. 2018. Parkowanie i troska. Teoria praktyki w badaniach nad osiedlami wielkomiejskimi. Przegląd Socjologiczny, 1: 139–164.
6. Castellani, Brian, Frederic W. Hafferty. 2009. Sociology and Complexity Science. A New Field of Inquiry. Berlin; Heidelberg: Springer-Verlag.
7. Couldry, Nick. 2004. Theorising Media as Practice. Social Semiotics, 14, 2: 15–32.
8. Domańska, Ewa. 2008. Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. Kultura Współczesna, 3: 9–21.
9. Drozdowski, Rafał, Bogumiła Mateja. 2009. Strategie eksplanacyjne socjologii codzienności. Lista obietnic i dylematów. W: M. Bogunia-Borowska, red. Barwy codzienności. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 362–371.
10. Drozdowski, Rafał. 2010. Socjologia codzienności, czyli jak przestać być modną? Kultura i Społeczeństwo, 1: 3–15.
11. Drozdowski, Rafał. 2019. Wokół społecznych badań nad codziennością. Socjologia codzienności jako krytyka socjologiczna. W: M. Zawodna-Stephan, red. Życie codzienne (w) Archiwum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 65–85.
12. Fleck, Ludwik. 1986. Powstanie faktu naukowego: wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
13. Gawlicz, Katarzyna. 2020. Szkoły demokratyczne w Polsce. Praktykowanie alternatywnej edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
14. Giddens, Anthony. 2003. Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Przekład Stefan Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka.
15. Habermas, Jürgen. 2002. Teoria działania komunikacyjnego. T. I. Przekład Andrzej M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
16. Hochschild, Arlie R. 1979. Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure. American Journal of Sociology. 85, 3: 551–575.
17. Hui, Allison, Theodore Schatzki, Elisabeth Shove, eds. 2017. The Nexus of Practices. Connections, constellations, practitioners. Abingdon: Routledge.
18. Jakubowska, Honorata. 2009. Socjologia ciała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
19. Jęcz, Jan. 2022. Prawda ekranu. O praktyce screenshotowania. Przegląd Kulturoznawczy, 51, 1: 53–73.
20. Kacperczyk, Anna. 2016. Społeczne światy: teoria – empiria – przykłady badań. Na przykładzie społecznego świata wspinaczki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
21. Kaufmann, Jean-Claude. 2004. Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu. Przekład Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
22. Kopczyńska, Ewa. 2021. Jedzenie i inne rzeczy. Antropologia zmiany w systemach żywnościowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
23. Krajewski, Marek. 2013. Przeciwzłożoność. Polityki prostoty. Studia Socjologiczne, 4: 37–50.
24. Kuhn, Thomas S. 2020. Struktura rewolucji naukowej. Przekład Helena Ostromęcka. Warszawa: Aletheia.
25. Latour, Bruno. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Przekład Krzysztof Abriszewski, Aleksandra Derra. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
26. Luhmann, Niklas. 2007. Systemy społeczne. Przekład Michał Kaczmarczyk. Kraków: Nomos.
27. Martini, Natalia. 2017. Praktykowanie czasu wolnego w sytuacji niedoboru i nadmiaru. Przegląd Socjologii Jakościowej, 13, 4: 94–112.
28. Mateja-Jaworska, Bogumiła, Marta Zawodna-Stephan. 2019. Badania życia codziennego w Polsce. Rozmowy (nie)codzienne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
29. Mills, Charles Wright. 2007. Wyobraźnia socjologiczna. Przekład Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
30. Nicolini, Davide. 2012. Practice theory, work, and organization. Oxford University Press.
31. Nicolini, Davide. 2017a. Practice Theory as a Package of Theory, Method and Vocabulary: Affordances and Limitations. In: M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Methodological Reflections on Practice Oriented Theories. Springer International Publishing, 19–34.
32. Nicolini, Davide. 2017b. Is small the only beautiful? Making sense of „large phenomena” from a practice-based perspective. In: A. Hui, T. Schatzki, E. Shove, eds. The nexus of practice: connections, constellations and practitioners. Abingdon: Routledge, 98–114.
33. Olcoń-Kubicka, Marta, Mateusz Halawa. 2018. Making a living: how middle-class couples in Warsaw start and practice a household. Kultura i Społeczeństwo, 4: 91–111.
34. Parsons, Talcott, Neil J. Smelser. 2006. Funkcjonalne zróżnicowanie społeczeństwa. Przekład Alina Bentkowska. W: A. Jasińska-Kania i in., red. Współczesne teorie socjologiczne. T.I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 390–403.
35. Postill, John. 2010. Introduction: Theorising Media and Practice. In: B. Bräuchler, John Postill, eds. Theorising Media and Practice. New York: Berghahn Books, 1–32.
36. Reckwitz, Andreas. 2002. Toward a Theory of Social Practices: A Development in Culturalist Theorizing. European Journal of Social Theory, 5: 243–263.
37. Schatzki, Theodore. 1996. Social Practices. A Wittgensteinian Approach to Human Activity and the Social. Cambridge University Press.
38. Schatzki, Theodore. 2001. Introduction: practice theory. In: T. Schatzki, K. Knorr Cetina, E. von Savigny, eds. The Practice Turn in Contemporary Theory. London: Routledge, 10–23.
39. Schatzki, Theodore. 2002. The Site of the Social: A Philosophical Account of the Constitution of Social Life and Change. Pennsylvania State University Press.
40. Schatzki, Theodore. 2012. A primer on practices: Theory and research. In: J. Higgs, R. Barnett, S. Billett, M. Hutchings, F. Trede, eds. Practice-Based Education. Perspectives and Strategies. Rotterdam: Sense Publishers, 13–26.
41. Schatzki, Theodore. 2016. Practice theory as flat ontology. In: G. Spaargaren, D. Weenink, M. Lamers, eds. Practice Theory and Research. Exploring the dynamics of social life. Abingdon: Routledge, 29–41.
42. Shiling, Chris. 2010. Socjologia ciała. Przekład Marta Skowrońska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
43. Shove, Elizabeth, Mika Pantzar, Matt Watson. 2012. The Dynamics of Social Practices. London: Sage Publications.
44. Sikorska, Małgorzata. 2018. Teorie praktyk jako alternatywa dla badań nad rodziną prowadzonych w Polsce. Studia Socjologiczne, 2: 31–63. DOI: 10.24425/122463.
45. Sikorska, Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
46. Sojak, Radosław. 2004. Paradoks antropologiczny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
47. Spaargaren, Gert, Michael Lamers, Don Weenink. 2016. Introduction: Using practice theory to research social life. In: G. Spaargaren, D. Weenink, M. Lamers, eds. Practice Theory and Research. Exploring the dynamics of social life. Abingdon: Routledge, 3–27.
48. Strzałkowski, Andrzej. 2018. Implikacje teorii praktyk społecznych, perspektywy wielopoziomowej i podejścia behawioralnego dla badań użytecznych w polityce klimatycznej. Przegląd Socjologiczny, 67, 4: 117–140.
49. Swidler, Ann. 1986. Culture in Action: Symbols and Strategies. American Sociological Review, 51, 2: 273–286.
50. Swidler, Ann. 2001. What anchors cultural practices. In: T. Schatzki, K. Knorr Cetina, E. von Savigny, eds. The Practice Turn in Contemporary Theory. London: Routledge, 83–101.
51. Sztompka, Piotr. 2008. Życie codzienne – temat najnowszej socjologii. W: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, red. Socjologia codzienności. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 15–52.
52. Sztompka, Piotr. 2011. Czy istnieje socjologia polska? Studia Socjologiczne, 201, 2: 54.
53. Turner, Jonathan H., Jan E. Stets. 2009. Socjologia emocji. Przekład Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
54. Weenink, Don, Gert Spaargaren. 2016. Emotional agency navigates a world of practices. In: G. Spaargaren, D. Weenink, M. Lamers, eds. Practice Theory and Research. Exploring the dynamics of social life. Abingdon: Routledge, 60–83.
55. Zalewska, Joanna. 2015. Człowiek stary wobec zmiany kulturowej. Perspektywa teorii praktyk społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
56. Zalewska, Joanna. 2019. Practice Theory Revisited: How Flexible Metahabt Complements Habitus. Polish Sociological Review, 205, 1: 65–84.
57. Ziółkowski, Marek. 2006. Teoria socjologiczna początku XXI wieku. W: A. Jasińska-Kania i in., red. Współczesne teorie socjologiczne. T.I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 15–32.

Go to article

Authors and Affiliations

Bogumiła Mateja-Jaworska
1
ORCID: ORCID
Ariel Modrzyk
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
5 Teorie praktyk a praktyka badawcza: potencjał i ryzyka na przykładzie studiów nad rodziną
Marta Skowrońska , Filip Schmidt
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 69-95 | DOI: 10.24425/sts.2023.148175
Keywords: metodologia badań praktyki rodzinne teoria praktyk społecznych teoria socjologiczna studia nad rodziną
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł podejmuje temat relacji pomiędzy ontologicznymi założeniami teorii praktyk społecznych a metodologią badań projektowanych w nurcie tej teorii. Autorzy przedstawiają kluczowe założenia teorii praktyk, skupiając się na tym, co wspólne w pracach trzech najważniejszych postaci skupionych wokół nurtu teorii praktyk. Artykuł przedstawia najważniejsze implikacje metodologiczne wynikające z tychże założeń. W ostatniej części tekstu autorzy przyglądają się nowym nurtom studiów nad rodziną prowadzonych w duchu teorii praktyk, na ich przykładzie identyfi kluczowe ryzyka i problemy wiążące się z empirycznym wykorzystaniem teorii praktyk oraz strategie mierzenia się z tymi wyzwaniami.
Go to article

Bibliography

1. Appadurai, Arjun. 1986. The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective. New York: Cambridge Unviersity Press.
2. Bartiaux, Françoise, Luis Salmón. 2014. Family Dynamics and Social Practice Theories: An Investigation of Daily Practices Related to Food, Mobility, Energy Consumption, and Tourism. Nature and Culture, 9. DOI: 10.3167/nc.2014.090206.
3. Bottero, Wendy. 2015. Practising Family History: ‘Identity’ as a Category of Social Practice. The British Journal of Sociology, 66, 3: 534–56. DOI: 10.1111/1468-4446.12133.
4. Browne, Alison L. 2016. Can people talk together about their practices? Focus groups, humour and the sensitive dynamics of everyday life. Area, 48, 2: 198–205. DOI: 10.1111/area.12250
5. Clarke, Adele E. 2005. Situational analysis: Grounded theory after the postmodern turn. Thousand Oak: Sage Publications, Inc.
6. Dant, Tim. 2005. Materiality and society. New York: Open University Press.
7. Eerola, Petteri, Johanna Närvi, Johanna Terävä, Katja Repo. 2021. Negotiating Parenting Practices: The Arguments and Justifi of Finnish Couples. Families, Relationships and Societies, 10, 1:119–35. DOI: 10.1332/204674320X15898834533942.
8. Epp, Amber M., Hope Jensen Schau, Linda Price. 2014. The Role of Brands and Mediating Technologies in Assembling Long-Distance Family Practices. Journal of Marketing, 78, 3: 81–101. DOI: 10.1509/jm.12.0196.
9. Finch, Janet. 2007. Displaying Families. Sociology, 41, 1: 65–81. DOI: 10.1177/0038038507072284.
10. Giustini, Deborah. 2019. A praxeological and methodological quest: Capturing invisible expertise. Practice Theory Methodologies. Pobrano 2 lipca 2023 (https://practicetheorymethodologies.wordpress.com/2019/08/27/deborah-giustini-a-praxeological-and-methodological-quest-capturing-invisible-expertise/).
11. Gouveia, Rita, Anna-Maija Castrén. 2021. Redefining the Boundaries of Family and Personal Relationships. In: The Palgrave Handbook of Family Sociology in Europe. A.-M. Castrén, V. Česnuitytė, I. Crespi, J.-A. Gauthier, R. Gouveia, C. Martin, A. Moreno Mínguez, K. Suwada, eds. Cham: Springer, 259–277.
12. Hand, Martin, Elisabeth Shove. 2007. Condensing practices. Ways of living with a freezer. Journal of Consumer Culture, 7, 1. DOI: 10.1177/1469540507073509.
13. Halkier, Bente. 2020. Social Interaction as Key to Understanding the Intertwining of Routinized and Culturally Contested Consumption. Cultural Sociology, 14, 4: 399–416. DOI: 10.1177/1749975520922454.
14. Halkier, Bente, Tally Katz-Gerro, Lydia Martens. 2011. Applying Practice Theory to the Study of Consumption: Theoretical and Methodological Considerations. Journal of Consumer Culture, 11, 1: 3–13. DOI: 10.1177/1469540510391765.
15. Hitchings, Russell. 2012. People can talk about their practices. Area, 44, 1: 61–67. DOI: 10.1111/j.1475-4762. 2011.01060.
16. Jamieson, Lynn. 2011. Intimacy as a Concept: Explaining Social Change in the Context of Globalisation or Another Form of Ethnocentricism? Sociological Research Online, 16, 4. DOI: 10.5153/sro.2497.
17. Joas, Hans, Wolfgang Knoebl. 2004. Sozialtheorie. Suhrkamp Verlag: Frankfurt am Mein.
18. Kaufmann, Jean-Claude. 1999. Mit Leib und Seele: Theorie der Haushaltstätgkeit. UVK, Univ.-Verlag Konstanz.
19. Kaufmann, Jean-Claude. 2004. Ego: socjologia jednostki. Przekład Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
20. Kent, Jennifer L. 2022. The Use of Practice Theory in Transport Research. Transport Reviews, 42, 2: 222–44. DOI: 10.1080/01441647.2021.1961918.
21. Leger, Matthias. 2023. The Same but Different. On the Possibilities of Combining Practice Theory and Situational Analysis. Forum: Qualitative Social Research, 24: 1–21.
22. Marody, Mirosława, Anna Giza-Poleszczuk. 2006. Przemiany więzi społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
23. Martens, Lydia, Sue Scott. 2017. Understanding Everyday Kitchen Life: Looking at Performance, into Performances and for Practices In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer, 177–191.
24. McKie, Linda, Susan Gregory, Sophia Bowlby. 2002. Shadow Times: The Temporal and Spatial Frameworks and Experiences of Caring and Working. Sociology, 36, 4: 897–924. DOI: 10.1177/003803850203600406.
25. McKie, Linda, Sarah Cunnigham-Burley. 2005. Families in socjety: boundaries and relationships. Boston University Press.
26. Mizielińska, Joanna, Agata Stasińska. 2017. Beyond the Western Gaze: Families of Choice in Poland. Sexualities, 21, 4. DOI: 10.1177/1363460717718508.
27. Morgan, David. 1996. Family Connections: An Introduction to Family Studies. 1 edition. Cambridge, UK : Cambridge, MA: Polity.
28. Morgan, David. 2011a. Rethinking Family Practices. Springer.
29. Morgan, David H. J. 2011b. Locating ‘Family Practices’. Sociological Research Online, 16 (4) 14. DOI: 10.5153/sro.2535.
30. Morgan, David H. J. 2020. Family Practices in Time and Space. Gender, Place & Culture, 27, 5: 733–43. DOI: 10.1080/0966369X.2018.1541870.
31. Müller, Sophie Merit. 2017. Beyond the Body’s Skin. Describing the Embodiment of Practices. In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer International Publishing, 127–143.
32. Nicolini, Davide. 2013. Practice Theory, Work, and Organization: An Introduction. First Edition. Oxford: Oxford University Press.
33. Nicolini, Davide. 2017. Practice Theory as a Package of Theory, Method and Vocabulary: Affordances and Limitations. In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer International Publishing, 19–34.
34. Pichelstorfer, Anna. 2017. (Re)Configuring Actors in Practice. In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer International Publishing, 79–92.
35. Reckwitz, Andreas. 2002. Toward a Theory of Social Practices: A Development in Culturalist Theorizing. European Journal of Social Theory, 5, 2: 243–63. DOI: 10.1177/13684310222225432.
36. Rinkinen, Jenny, Mattijs Smits. 2016. Jenny Rinkinen & Mattijs Smits – What Do You Need to Know about Practices (in Other Countries)? Practice Theory Methodologies. Pobrano 2 lipca 2023 (https://practicetheorymethodologies.wordpress.com/2016/11/18/jenny-rinkinen-mattijs-smits-what-do-you-need-to-know-about-practices-in-other-countries/).
37. Schäfer, Hilmar. 2017. Relationality and Heterogeneity: Transitive Methodology in Practice Theory and Actor-Network Theory. In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer International Publishing, 35–46.
38. Schatzki, Theodore R. 2002. The site of the social: A philosophical account of the constitution of social life and change. Penn State University Press.
39. Schatzki, Theodore R. 1996. Social Practices: A Wittgensteinian Approach to Human Activity and the Social. Cambridge University Press.
40. Schatzki, Theodore R., Karin Knorr-Cetina, Eike von Savigny. 2001. The Practice Turn in Contemporary Theory. Psychology Press.
41. Schmidt, Filip. 2006. Socjologia ciała: korzenie i wybrane wątki, praca magisterska pod kier. Marka Krajewskiego, UAM: Poznań.
42. Schmidt, Filip, Joanna Mizielińska, Agata Stasińska, Marta Olcoń-Kubicka, Magdalena Żadkowska, Joanna Jasińska, Mateusz Halawa. 2018. W stronę socjologii pary: propozycja paradygmatu teoretyczno-badawczego. Studia Socjologiczne, 3, 230: 11–39. DOI: 10.24425/122471.
43. Sedlačko, Michal. 2017. Conducting Ethnography with a Sensibility for Practice. In: Methodological Reflections on Practice Oriented Theories, M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski, eds. Cham: Springer International Publishing, 47–60.
44. Shove, Elizabeth. 2017. Practice Theory Methodologies Do Not Exist. Practice Theory Methodologies. Pobrano 2 lipiec 2023 (https://practicetheorymethodologies.wordpress.com/2017/02/15/elizabeth-shove-practice-theory-methodologies-do-not-exist/).
45. Shove, Elisabeth, Mika Pantzar. 2005. Consumers, Producers and Practices: Understanding the invention and reinvention of Nordic walking. Journal of Consumer Culture, 5, 1: 43–64. DOI: 10.1177/1469540505049846.
46. Shove, Elizabeth, Mika Pantzar, Matt Watson. 2012. The Dynamics of Social Practice: Everyday Life and How It Changes. Los Angeles: SAGE.
47. Sikorska, Małgorzata. 2018. Teorie praktyk jako alternatywa dla badań nad rodziną prowadzonych w Polsce. Studia Socjologiczne, 2: 31–63. DOI: 10.24425/122463.
48. Sikorska, Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
49. Smagacz-Poziemska, Marta, Andrzej Bukowski, Natalia Martini. 2021. Social practice research in practice. Some methodological challenges in applying practicebased approach to the urban research. International Journal of Social Research Methodology, 24, 1: 65–78. DOI: 10.1080/13645579.2020.1760577.
50. Stasińska, Agata. 2018. Socjologia pary. Praktyki intymne w związkach nieheteroseksualnych. Kraków: Nomos.
51. Szacki, Jerzy. 1975. Wprowadzenie. W: Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, red. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
52. Turner, Bryan S. 1996. Body and society. Explorations in Social Theory. Blackwell: Oxford.
53. Warde, Alan. 2005. Consumption and Theories of Practice. Journal of Consumer Culture, 5, 2:131–53. DOI: 10.1177/1469540505053090.
54. Warde, Alan. 2014. After taste: Culture, consumption and theories of practice. Journal of Consumer Culture, 14, 3: 279–303. DOI: 10.1177/1469540514547828.
55. Welch, Daniel. 2017. Behaviour Change and Theories of Practice: Contributions, Limitations and Developments. Social Business, 7, 3: 241–61. DOI: 10.1362/2044408 17X15108539431488.
56. Welch, Daniel, Bente Halkier, Margit Keller. 2020. Introduction to the Special Issue: Renewing Theories of Practice and Reappraising the Cultural. Cultural Sociology, 14, 4: 325–39. DOI: 10.1177/1749975520954146.
57. Widmer, Eric D. 2021. The Configurational Approach to Families: Methodological Suggestions. In: The Palgrave Handbook of Family Sociology in Europe. A.-M. Castrén, V. Česnuitytė, I. Crespi, J.-A. Gauthier, R. Gouveia, C. Martin, A. Moreno Mínguez, K. Suwada, eds. Cham: Springer, 107–131.
58. Żadkowska, Magdalena, Marta Olcoń-Kubicka, Jacek Gądecki, Joanna Mizielińska, Agata Stasińska, Filip Schmidt, Mateusz Halawa. 2018. Metodologiczne aspekty jakościowych badań par – synteza doświadczeń terenowych. Studia Socjologiczne, 3, 230: 41–69. DOI: 10.24425/122472.

Go to article

Authors and Affiliations

Marta Skowrońska
1
ORCID: ORCID
Filip Schmidt
1
  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
6 Na obrzeżach „systemu”. Polskie szkoły demokratyczne w perspektywie teorii architektur praktyk
Katarzyna Gawlicz
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 97-122 | DOI: 10.24425/sts.2023.148176
Keywords: teoria architektur praktyk szkoły demokratyczne zmiana edukacyjna
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Artykuł stanowi egzemplifikację możliwości wykorzystania teorii architektur praktyk Stephena Kemmisa jako narzędzia analitycznego w badaniach zmian edukacyjnych. Dotyczy on polskich szkół demokratycznych, czyli autonomicznych społeczności uczących się, opartych na idei wolności, które skupiają dzieci spełniające obowiązek szkolny poza szkołą. Szkoły te realizują model edukacji radykalnie odmienny od dominującego: definiują szkołę jako społeczność, której członkowie i członkinie współdecydują o kwestiach istotnych dla siebie i zbiorowości. Zmieniają także tradycyjny stosunek pedagogiczny, czyniąc dziecko współodpowiedzialnym za proces uczenia się. Materiał empiryczny zgromadzony w toku badań w ośmiu szkołach, obejmujący transkrypcje wywiadów pogłębionych i notatki terenowe, został poddany analizie z wykorzystaniem kategorii pojęciowych z teorii architektur praktyk. Pozwoliło to pokazać dyskursywne, materialne i społeczne uwarunkowania związane z usytuowaniem szkół demokratycznych na obrzeżach systemu oświaty, które umożliwiły wyłonienie się i trwanie praktyk przesądzających o specyfice szkół demokratycznych. Dzięki temu artykuł pozwala lepiej zrozumieć warunki przeobrażeń w obszarze szkolnictwa.
Go to article

Bibliography

1. Ball, Stephen J. 2000. Performativities and Fabrications in the Education Economy: Towards the Performative Society? Australian Educational Researcher, 27, 2: 1–23. DOI: 10.1007/BF03219719.
2. Bingham, Charles, Alexander M. Sidorkin, eds. 2004. No Education Without Relations. New York: Peter Lang.
3. Bobrowska, Bronisława. 1962. Rzeczpospolita Dziecięca. Wrocław: Ossolineum.
4. Brzezińska, Renata, Artur Brzeziński. 2012. Idee angielskiej wolnej szkoły Summerhill w polskich egzemplifikacjach. Włocławek: WSHE.
5. Budajczak, Marek. 2004. Edukacja domowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
6. Clark, Alison. 2017. Listening to Young Children: A Guide to Understanding and Using the Mosaic Approach. London: Jessica Kingsley Publishers.
7. Dobrowolski, Stanisław, Tadeusz Nowacki. 1966. Szkoły eksperymentalne w Polsce 1900–1964. Warszawa: Nasza Księgarnia.
8. Dzierzbicka, Wanda, Stanisław Dobrowolski, red. 1963. Eksperymenty pedagogiczne w Polsce w latach 1900–1939. Wrocław: Ossolineum.
9. EUDEC. b.d. What is Democratic Education? https://eudec.org/democratic-education/what-is-democratic-education/ (dostęp: 30.06.2023).
10. Faber, Adele, Elaine Mazlish. 2013. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Przekład Mariola Więznowska, Beata Horosiewicz. Poznań: Media Rodzina.
11. Figiel, Monika. 2001. Szkoły autorskie w Polsce. Realizacje edukacyjnych utopii. Kraków: Impuls.
12. Gawlicz, Katarzyna. 2022. Szkoły demokratyczne w Polsce. Praktykowanie alternatywnej edukacji, wyd. 2. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
13. Gawlicz, Katarzyna. 2023. School as a Site of Transformative Adult Learning: Parents’ Experiences of Polish Democratic Schools. Critical Studies in Education, 64, 1: 35–50. DOI: 10.1080/17508487.2021.1957964.
14. Gobo, Giampietro. 2008. Doing Ethnography. London: Sage.
15. Gray, Peter. 2015. Wolne dzieci. Jak zabawa sprawia, że dzieci są szczęśliwsze, bardziej pewne siebie i lepiej się uczą? Przekład Grażyna Chamielec. Podkowa Leśna: Wydawnictwo MiND.
16. Gudkova, Svetlana. 2012. Wywiad w badaniach jakościowych. W: D. Jemielniak, red. Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
17. Hawranek, Maria. 2021. Szkoły, do których chce się chodzić (są bliżej, niż myślisz). Kraków: Znak.
18. Juul, Jesper. 2011. Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej? Przekład Beata Hellmann, Barbara Baczyńska. Podkowa Leśna: Wydawnictwo MiND.
19. Kemmis, Stephen. 2018. Educational Research and the Good for Humankind: Changing Education to Secure a Sustainable World. Keynote address at the Seminar „Education, Fatherland and Humanity” held on the occasion of the fiftieth anniversary of the Foundation of the Finnish Institute for Educational Research, University of Jyväskylä, Finland, June 7.
20. Kemmis, Stephen. 2019. A Practice Sensibility: An Invitation to the Theory of Practice Architectures. Singapore: Springer.
21. Kemmis, Stephen, Christine Edwards-Groves. 2018. Understanding Education: History, Politics and Practice. Singapore: Springer.
22. Kemmis, Stephen, Kathleen Mahon. 2017. Coming to „Practice Architectures”: A Genealogy of the Theory. In: K. Mahon, S. Francisco, S. Kemmis, eds. Exploring Education and Professional Practice: Through the Lens of Practice Architectures. Singapore: Springer, 219–238.
23. Kemmis, Stephen, Jane Wilkinson, Christine Edwards-Groves. 2017. Roads Not Travelled, Roads Ahead: How the Theory of Practice Architectures is Travelling. In: K. Mahon, S. Francisco, S. Kemmis, eds. Exploring Education and Professional Practice: Through the Lens of Practice Architectures. Singapore: Springer, 239– 256.
24. Kemmis, Stephen, Jane Wilkinson, Christine Edwards-Groves, Hardy Ian, Peter Grootenboer, Laurette Bristol. 2014. Changing Practices, Changing Education. Singapore: Springer.
25. Klus-Stańska, Dorota. 2013. Szkoła, jakiej nie znałam: krótka historia poszukiwania pewnej alternatywy edukacyjnej. W: H. Cervinkova, red. Edukacyjne badania w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 306–336.
26. Klus-Stańska, Dorota. 2016. Jak wyjść poza horyzont pomyślenia szkoły i zrehabilitować wiedzę? Pod pretekstem reminiscencji z Autorskiej Szkoły Podstawowej „Żak”. Studia i Badania Naukowe, 1: 53–69.
27. Korczak, Janusz. 2012. Prawo dziecka do szacunku. Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka.
28. Korczak, Janusz. 2013. Jak kochać dziecko. Internat – Kolonie letnie – Dom Sierot. Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka.
29. Kostera, Monika. 2005. Antropologia organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
30. Kraftl, Peter. 2015. Geographies of Alternative Education: Diverse Learning Spaces for Children and Young people. Bristol: Policy Press.
31. Kuzańska-Obrączkowa, Maria. 1966. Koncepcje wychowawcze Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci 1919–1939. Warszawa: Ossolineum.
32. Kwaśnica, Robert, red. 2000. ASSA. Czym może być szkoła? Wrocław: Towarzystwo Działań dla Samorozwoju.
33. Kwieciński, Zbigniew. 2014. Edukacja demokratyczna i humanistyczna jako ruch i dzieło społeczne. Wrocław, Toruń: [nakł. aut.].
34. Louv, Richard. 2014. Ostatnie dziecko lasu. Warszawa: Relacja.
35. Mahon, Kathleen, Christine Edwards-Groves, Susanne Francisco, Mervi Kaukko, Stephen Kemmis, Kirsten Petrie, eds. 2020. Pedagogy, Education, and Praxis in Critical Times. Singapore: Springer.
36. Mahon, Kathleen, Susanne Francisco, Stephen Kemmis, eds. 2017. Exploring Education and Professional Practice: Through the Lens of Practice Architectures. Singapore: Springer.
37. Mahon, Kathleen, Stephen Kemmis, Susanne Francisco, Annemaree Lloyd. 2017. Introduction: Practice Theory and the Theory of Practice Architectures. In: K. Mahon, S. Francisco, S. Kemmis, eds. Exploring Education and Professional Practice: Through the Lens of Practice Architectures. Singapore: Springer, 1–30.
38. Mikiewicz, Piotr, Marta Jurczak-Morris. 2023. Will Schooling Ever Change? School Culture, Distance Learning and the Covid-19 Pandemic. London and New York: Routledge.
39. Neill, A.S. 2014. Summerhill. Szkoła wolnych ludzi. Przekład Barbara Białecka. Warszawa: Wydawnictwo IPSI.
40. Rogers, Carl, H. Jerome Freiberg. 1994. Freedom to Learn. New York: Macmillan College Printing Company.
41. Rosenberg, Marshall. B. 2014. Porozumienie bez przemocy. O języku serca. Przekład Michał Kłobukowski. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
42. Schatzki, Theodore R. 2002. The Site of the Social: A Philosophical Account of the Constitution of Social Life and Change. Pennsylvania State University Press.
43. Śliwerska, Wiesława, Bogusław Śliwerski. 2008. Edukacja w wolności. Kraków: Impuls. Śliwerski, Bogusław, Michał Paluch. 2021. Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Kraków: Impuls.
44. Smolińska-Theiss, Barbara. 2013. Korczakowskie narracje pedagogiczne. Kraków: Impuls.
45. Stein, Agnieszka. 2014. Dziecko z bliska. Zbuduj szczęśliwą relację. Warszawa: Mamania.
46. Steinke-Kalembka, Joanna. 2017. Dodaj mi skrzydeł! Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną? Warszawa: Edgard.
47. Stern, André. 2016. …I nigdy nie chodziłem do szkoły. Gliwice: Element.
48. Sztobryn, Sławomir. 2009. Pedagogika Nowego Wychowania. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, red. Pedagogika. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, t. I, 278–29.
49. Uryga, Danuta, Marta Wiatr. 2015. Quasi-szkoły – nowe przedsięwzięcia rodzicielskie na obrzeżu systemu oświaty. Pedagogika Społeczna, 3, 57: 217–31.
50. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe Dz. U. 2017 poz. 59, Tj. Dz. U. 2023 poz. 900. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000059/U/ D20170059Lj.pdf
51. Wiatr, Marta. 2017. Polskie quasi-szkoły – ideologiczne tło rodzicielskich inicjatyw edukacyjnych. Pedagogika Społeczna, 2, 64: 185–205.
52. Wiatr, Marta. 2020. The Ambiguous Meanings of Parental Engagement in the Reflexive Modernization Era: Parental Educational Initiatives in Poland. International Journal about Parents in Education, 12, 1: 1–12.
53. Żłobicki, Wiktor. 2009. Edukacja holistyczna w podejściu Gestalt. Kraków: Impuls.
54. Zwiernik, Jolanta. 2013. Polityka rzeczy małych i projekt „Alternatywa w edukacji przedszkolnej” w latach osiemdziesiątych XX w.: studium przypadku. W: H. Cervinkova, red. Edukacyjne badania w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 337–356.
55. Żylińska, Marzena. 2013. Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Go to article

Authors and Affiliations

Katarzyna Gawlicz
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Dolnośląski DSW we Wrocławiu
7 Funkcjonowanie komisji etyki badań naukowych w warunkach dywersyfikacji struktur i norm – perspektywa neoinstytucjonalna
Katarzyna Andrejuk
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 123-144 | DOI: 10.24425/sts.2023.148177
Keywords: etyka badań społecznych komisje do spraw etyki badań perspektywa neoinstytucjonalna
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

U podstaw funkcjonowania komisji do spraw etyki badań leży założenie o możliwości konfliktu interesów między badaczem a badaną społecznością, dostrzeżenie strategicznej przewagi badacza w relacjach z uczestnikami badań oraz przeświadczenie o konieczności równoważenia potencjalnych korzyści badaczy i badanych. W związku z postępującym w ostatnich latach rozpowszechnieniem komisji etyki w polskich jednostkach akademickich, artykuł analizuje wyzwania związane z ich funkcjonowaniem w perspektywie teoretycznej neoinstytucjonalizmu. Dzieli wyzwania na trzy kategorie, z których każda charakteryzuje się mniejszą lub większą dywersyfikacją akademickich obyczajów i norm: wyzwania wynikające z różnorodności systemów normatywnych; wyzwania wynikające ze swobody interpretacyjnej w wykładni klauzul generalnych i zwrotów niedookreślonych; oraz wyzwania dotyczące obligatoryjności i ostateczności opinii komisji. Analiza zwraca uwagę na konieczność głębszego namysłu nad instytucjami pośredniczącymi między normami a jednostkami, czyli rolą struktur mezospołecznych w determinowaniu jednostkowych aktywności w obrębie ram wyznaczanych przez instytucje. Model komisji etyki nie jest jedynym możliwym rozwiązaniem, które umożliwia wzmocnienie etycznych aspektów badań. Instytucjonalizacja procedury oceniania etycznego działa nie tylko jako ściślejsze określenie reguł formalnych, ale wpływa też na obyczaje akademickie, tzn. może wzmacniać antycypacyjną samokontrolę etyczną prowadzących projekty.
Go to article

Bibliography

1. Andrejuk, Katarzyna. 2014. Prawne i etyczne aspekty archiwizacji badań socjologicznych, Studia Socjologiczne, 214, 3: 203–220.
2. Bond, Tim. 2012. Ethical imperialism or ethical mindfulness? Rethinking ethical review for social sciences, Research Ethics, 8, 2: 97–112.
3. Burdziej, Stanisław. 2016. Legitymizacja władzy a sprawiedliwość proceduralna. Studia Socjologiczne, 4, 223: 167–199.
4. Chmielewski, Piotr. 2011. Homo Agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych. Warszawa: Wydawnictwo POLTEXT.
5. Dingwall, Robert. 2012. How did we ever get into this Mess? The Rise of Ethical Regulation in the Social Sciences. In: K. Love, ed.. Ethics in Social Research (Studies in Qualitative Methodology, Vol. 12). Emerald Group Publishing Limited, Bingley, 3–26.
6. Domański, Henryk, Andrzej Rychard. 2010. Wstęp: o naturze legitymizacji i jej kryzysów. W: Legitymizacja w Polsce: nieustający kryzys w zmieniających się warunkach? Red. A.Rychard, H.Domański. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 7–29.
7. Connolly, Kate, Adela Reid. 2007. Ethics review for qualitative inquiry: Adopting a values‐based facilitative approach. Qualitative Inquiry, 13, 7: 1031–1047.
8. Czajkowska, Dominika, Sławomir Hinc. 2005. Etyka i dobre obyczaje w wywiadzie naukowym. Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych, 237–249.
9. Düvell, Franck, Anna Triandafyllidou, Bastian Vollmer. 2010. Ethical issues in irregular migration research in Europe. Population Space and Place, 16, 3: 227–239. Special Issue: Researching Illegality in Labour Migration: Concepts, Ethics and Policy Nexus.
10. Hammersley, Martyn. 2015. On ethical principles for social research. International Journal of Social Research Methodology, 18, 4: 433–449. DOI: 10.1080/13645579.2014.924169.
11. Hammersley, Martyn. 2010. Creeping Ethical Regulation and the Strangling of Research. Sociological Research Online, 15, 4: 16. DOI: 10.5153/sro.2255.
12. Hedgecoe, Adam. 2016. Reputational Risk, Academic Freedom and Research Ethics Review. Sociology, 50, 3: 486–501.
13. Hedgecoe, Adam. 2008. Research ethics review and the sociological research relationship. Sociology, 42: 873–886. 14. Jasiecki, Krzysztof. 2013. Kapitalizm po polsku. Między modernizacją a peryferiami Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
15. Klein, Peter G. 2000. New Institutional Economics. In: Bouckaert i De Geest. Encyclopedia of Law and Economics, Northampton, MA: Edward Elgar, Vol. I: 456–489, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=115811.
16. Kwarcińska, Katarzyna. 2009. „Tylko” etyka, czy „aż” etyka?: etyka jako narzędzie w metodologii badań społecznych. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 3: 127–139.
17. Lawrence, Thomas B., Roy Suddaby. 2006. Institutions and Institutional Work. In: The SAGE Handbook of Organization Studies, ed. S. Clegg, C. Hardy, T. Lawrence, W.R. Nord. London: Sage, 215–254.
18. Leszczyński, Leszek. 1991. Pojęcie klauzuli generalnej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin —Polonia, vol. XXXVIII, 12: 157–172.
19. Lewicka-Strzałecka, Anna. 2017. Świadomość konfliktu interesów jako akademicki standard etyczny. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 20, 1: 7–16.
20. Lisek-Michalska, Jolanta. 2012. Etyczne aspekty badań fokusowych z udziałem dzieci i młodzieży. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 42: 33–61.
21. Łętowska, Ewa. 2011. Interpretacja a subsumpcja zwrotów niedookreślonych i nieostrych. Państwo i Prawo, 7-8: 17–29.
22. McAreavey, Ruth, Jenny Muir. 2011. Research ethics committees: values and power in higher education. International Journal of Social Research Methodology, 14, 5.
23. Niedbalski, Jakub. 2016. Dylematy etyczne i problemy metodologiczne warsztatu badacza – rozważania na przykładzie badań prowadzonych w środowisku osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz niepełnosprawnością fizyczną. Studia Humanistyczne AGH, 4, 15: 35–51.
24. North, Douglass C. 1991. Institutions. Journal of Economic Perspectives, 5, 1: 97–112.
25. Nyćkowiak, Justyna. 2013. Perspektywa neoinstytucjonalna w analizach przebiegu karier politycznych. Acta Universitatis Lodziesnis, Folia Sociologica, 46.
26. Patryas, Wojciech. 2016. Derogacja norm spowodowana nowelizacyjną działalnością prawodawcy. Próba eksplanacyjnego podejścia. Poznań: Wydawnictwo UAM.
27. Pawlak, Mikołaj. 2011. Termin „integracja” jako narzędzie legitymizacji. Neoinstytucjonalna analiza uprawomocniania działań w polu organizacyjnym obsługi i pomocy imigrantom w Polsce. Studia Migracyjne-Przeglad Polonijny, 2, 140: 59–80.
28. Peters, B. Guy. 2000. Institutional theory: problems and prospects. (Reihe Politikwissenschaft / Institut für Höhere Studien, Abt. Politikwissenschaft, 69). Wien: Institut für Höhere Studien (IHS).
29. Piróg, Tomasz. 2018. Lokalna polityka społeczna jako pole instytucjonalne. Studia Socjologiczne, 4, 231: 7–23. DOI: 10.24425/122480.
30. Sadowski, Ireneusz. 2014. Współczesne spojrzenie na instytucje: ewolucja pojęć, problem modelu aktora i poziomy analizy instytucjonalnej. Przegląd Socjologiczny, 63, LXIII, 3: 89–114.
31. Sałkowska, Marta. 2017. Wybrane etyczne aspekty realizacji badań wśród osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich. Zoon Politikon, 8: 207–230.
32. Schrag, Zachary M. 2011. The case against ethics review in the social sciences. Research Ethics, 7, 4: 120–131.
33. Scott, W. Richard. 2003. Institutional carriers: reviewing modes of transporting ideas over time and space and considering their consequences. Industrial and Corporate Change, 12, 4: 879–894.
34. Scott, W. Richard. 2007. Institutional Theory: Contributing to a Theoretical Research Program. In: Great Minds in Management: The Process of Theory Development, ed. K. G. Smith, M.A. Hitt. Oxford UK: Oxford University Press, 460–484.
35. Surmiak, Adrianna. 2022. Etyka badań jakościowych w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
36. Surmiak, Adrianna. 2019. Komisje etyczne dla badań społecznych w Polsce. Perspektywa socjologów i antropologów społeczno-kulturowych. Studia Socjologiczne, 235, 4: 157–182. DOI: 10.24425/sts.2019.126163.
37. Ślęzak, Izabela. 2020. Etyka w „Niezbędniku badacza”. Kwestie etyczne w podręcznikach metod badań jakościowych. Przegląd Socjologiczny, 69, 3: 11–36.
38. Tinker, Anthea, Vera Coomber. 2005. University research ethics committees – a summary of research into their role, remit and conduct. Research Ethics Review, 1, 1: 5–11.
39. Van Liempt, Ilse, Veronika Bilger. 2012. Ethical Challenges in Research with Vulnerable Migrants. In: Handbook of Research Methods in Migration, ed. C. Vargas-Silva. Edward Elgar Publishing.

Go to article

Authors and Affiliations

Katarzyna Andrejuk
1
ORCID: ORCID
  1. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
8 Kolejny przypadek dystynkcji? Oglądanie telewizji a przestrzeń społeczna w Polsce
Michał Cebula , Aleksandra Drabina-Różewicz , Aleksandra Perchla-Włosik
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 145-175 | DOI: 10.24425/sts.2023.148178
Keywords: struktura klasowa dystynkcja analiza korespondencji telewizja gust
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Badanie odwołuje się do socjologii kultury Pierre’a Bourdieu, aby odpowiedzieć na pytanie, czy oglądanie współczesnej telewizji zależy od pozycji klasowej jednostek. Zastosowano wielowymiarową analizę korespondencji do danych sondażowych zebranych na lokalnej próbie w Polsce w 2017 roku, aby zrekonstruować przestrzeń preferencji telewizyjnych i zbadać, jakie czynniki społeczno-demograficzne i klasowe leżą u jej podstaw. Zidentyfikowano dwie główne opozycje gustu: nowa telewizja versus tradycyjna oraz orientacja na informację versus na rozrywkę. Opozycje te wynikają z różnic klasowych. Badanie rzuca światło na wzajemne oddziaływanie między wiekiem a pozycją społeczną w wyrażaniu klasowych dystynkcji i ujawnia różnice w pochodzeniu społecznym między typami konsumentów telewizji. Artykuł wzbogaca nasze rozumienie różnic klasowych, pokazując, w jaki sposób orientacje kulturowe w popularnym i wieloplatformowym środowisku telewizyjnym działają na rzecz wzmocnienia struktury klasowej we współczesnej Polsce.
Go to article

Bibliography

1. Adamczak, Marcin. 2020. Industry divide: the interdependence of traditional cinematic distribution and VOD in Poland. In: P. Szczepanik, P. Zahrádka, J. Macek, P. Stepan, eds. Digital Peripheries: The Online Circulation of Audiovisual Content from the Small Market Perspective. Springer, 145–157.
2. Adorno, Theodor W. 2019. Przemysł kulturalny: wybrane eseje o kulturze masowej. Przekład Marta Bucholc. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
3. Anderson, Chris. 2008. Długi ogon: ekonomia przyszłości – każdy konsument ma głos. Przekład Bolesław Ludwiczak. Poznań: Media Rodzina.
4. Ang, Ien. 1991. Desperately Seeking the Audience. London: Routledge.
5. Bennett, Tony, Mike Savage, Elizabeth B. Silva, Alan Warde, Modesto Gayo-Cal, David Wright. 2009. Culture, Class, Distinction. London–New York: Routledge.
6. Bennett, Tony, Modesto Gayo, David Rowe. 2018. Television in Australia: capitals, tastes, practices and platforma. Media International Australia, 167, 1: 126–145. DOI: 10.1177/1329878X18766788.
7. Bourdieu, Pierre. 1987. What makes a social class? On the theoretical and practical existence of groups. Berkeley Journal of Sociology, 32: 1–17.
8. Bourdieu, Pierre. 2009. Rozum praktyczny: o teorii działania. Przekład Joanna Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
9. Bourdieu, Pierre. 2022. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydanie nowe. Przekład Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
10. Cebula, Michał. 2015a. Beyond Economic and Cultural Capital: Network Correlates of Consumption Tastes and Practices. Polish Sociological Review, 192, 4: 455–474.
11. Cebula, Michał. 2015b. Dystynkcja na szklanym ekranie? Telewizja, praktyki odbiorcze a struktura społeczna. Przegląd Socjologiczny, 64, 3: 53–83.
12. Combes, Clément, Hervé Glevarec. 2021. Differentiation of series and tastes for TV series: The French case. Media, Culture & Society, 43, 5: 860–885. DOI: 10.1177/0163443720977277.
13. Cvetičanin, Predrag, Inga Tomić-Koludrović, Mirko Petrić, Željka Zdravković, Adrian Leguina. 2021. From occupational to existential class: How to analyze class structure in hybrid societies (The case of Serbia). The British Journal of Sociology, 72, 4: 946–973. DOI: 10.1111/1468-4446.12858.
14. Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2023. Seriale telewizyjne a dystanse klasowe w Polsce. Studia Socjologiczne, 248, 1: 115–143. DOI: 10.24425/sts.2023.144836.
15. Domański, Henryk, Zbigniew Sawiński, Kazimierz M. Słomczyński. 2007. Nowa klasyfikacja i skale zawodów: socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
16. Dzierżyńska-Mielczarek, Jolanta. 2014. Rynek telewizyjny w Polsce. Studia Medioznawcze, 56, 1: 101–113.
17. Faber, Stine Thidemann, Annick Prieur, Lennart Rosenlund, Jakob Skjøtt-Larsen. 2019. Five ways to apprehend classes. In: J. Blasius, F. Lebaron, B. Le Roux, A. Schmitz, eds. Empirical Investigations of Social Space. Springer, 99–114.
18. Filiciak, Mirosław. 2013. Media, wersja beta: film i telewizja w czasach gier komputerowych i internetu. Gdańska: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
19. Fiske, John. 2010. Zrozumieć kulturę popularną. Przekład Katarzyna Sawicka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
20. Flemmen, Magne, Vegard Jarness, Lennart Rosenlund. 2017. Social space and cultural class divisions: the forms of capital and contemporary lifestyle differentiation. The British Journal of Sociology, 69, 1: 124–153. DOI: 10.1111/1468-4446.12295.
21. Friedman, Sam. 2011. The cultural currency of a ‘good’ sense of humour: British comedy and new forms of distinction. The British Journal of Sociology, 62, 2: 347–370. DOI: 10.1111/j.1468-4446.2011.01368.x.
22. Gripsrud, Jostein, Jan Fredrik Hovden, Hallvard Moe. 2011. Changing relations: Class, education and cultural capital. Poetics, 39, 6: 507–529. DOI: 10.1016/j.poetic.2011.09.007.
23. GUS. 2020. Uczestnictwo ludności w kulturze w 2019 r. Warszawa, Kraków: Główny Urząd Statystyczny.
24. Halawa, Mateusz. 2006. Życie codzienne z telewizorem: z badań terenowych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
25. Hall, Stuart. 1987. Kodowanie i dekodowanie. Przekazy i Opinie, 1–2: 58–71.
26. Hesmondhalgh, David. 2006. Bourdieu, the media and cultural production. Media, Culture & Society, 28, 2: 211–231. DOI: 10.1177/0163443706061682.
27. Holt, Douglas B. 1997. Distinction in America? Recovering Bourdieu’s theory of tastes from its critics. Poetics, 25, 2–3: 93–120. DOI: 10.1016/S0304-422X(97)00010-7.
28. Jarness, Vegard. 2015. Modes of consumption: From ‘what’ to ‘how’ in cultural stratification research. Poetics, 53: 65–79. DOI: 10.1016/j.poetic.2015.08.002.
29. Kajdanek, Katarzyna, Jacek Pluta, red. 2017. Wrocławska diagnoza społeczna 2017.Raport z badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta. Wrocław.
30. Krolo, Krešimir, Željka Tonković, Sven Marcelić. 2020. The great divide? Cultural capital as a predictor of television preferences among Croatian youth. Poetics, 80: 101400. DOI: 10.1016/j.poetic.2019.101400.
31. Kuipers, Giselinde. 2006.Televisionandtastehierarchy: thecaseof Dutch televisioncomedy. Media, Culture & Society, 28, 3: 359–378. DOI: 10.1177/0163443706062884.
32. Lahire, Bernard. 2004. La culture des individus: dissonances culturelles et distinctions de soi. Paris: Editions la Découverte.
33. Lahire, Bernard. 2008. The individual and the mixing of genres: Cultural dissonance and self-distinction. Poetics, 36, 2-3: 166–188. DOI: 10.1016/j.poetic.2008.02.001.
34. Lavie, Noa, Alexander Dhoest. 2015. ‘Quality television’ in the making: The cases of Flanders and Israel. Poetics, 52: 64–74. DOI: 10.1016/j.poetic.2015.08.006.
35. Lin, Nan, Bonnie H. Erickson. 2008. Theory, Measurement, and the Research Enterprise on Social Capital. In: N. Lin, B. H. Erickson, eds. Social Capital. An International Research Program. Oxford: Oxford University Press, 1–24.
36. Lin, Nan, Mary Dumin. 1986. Access to Occupations Through Social Ties. Social Networks, 8: 365–385. DOI: 10.1016/0378-8733(86)90003-1.
37. Lindell, Johan, Jan Fredrik Hovden. 2018. Distinctions in the media welfare state: audience fragmentation in post-egalitarian Sweden. Media, Culture & Society, 40, 5: 639–655. DOI: 10.1177/0163443717746230.
38. Lizardo, Omar, Sara Skiles. 2015. Musical taste and patterns of symbolic exclusion in the United States 1993–2012: Generational dynamics of differentiation and continuity. Poetics, 53: 9–21. DOI: 10.1016/j.poetic.2015.08.003.
39. Lotz, Amanda D. 2018. Evolution or revolution? Television in transformation. Critical Studies in Television: The International Journal of Television Studies, 13, 4: 491–494. DOI: 10.1177/1749602018796757.
40. Łuczaj, Kamil. 2013. Świat z drugiej strony ekranu: studium recepcji treści kultury popularnej przez kobiety wiejskie. Kraków: Wydawnictwo Libron.
41. Putnam, Robert D. 2008. Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Przekład Przemysław Sadura i Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
42. Redfern, Nick. 2012. Correspondence analysis of genre preferences in UK film audiences. Participations: Participations: journal of audience and reception studies, 9, 2: 45–55.
43. Redfern, Nick. 2015. Age, gender and television in the United Kingdom. Journal of Popular Television, 3, 1: 57–73. DOI: 10.1386/jptv.3.1.57_1.
44. Reisner, Justyna. 2017. Rynek telewizyjny w 2016 roku. Warszawa: KRRiT.
45. Reisner, Justyna. 2018. Rynek telewizyjny w 2017 roku. Warszawa: KRRiT.
46. Reisner, Justyna. 2019. Rynek telewizyjny w 2018 roku. Warszawa: KRRiT.
47. Siuda, Piotr. 2012. Kultury prosumpcji: o niemożności powstania globalnych i ponadpaństwowych społeczności fanów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
48. Veenstra, Aleit, Philippe Meers, Daniël Biltereyst. 2020. Structured film-viewing preferences and practices: a quantitative analysis of hierarchies in screen and content selection among young people in Flanders. In: P. Szczepanik, P. Zahrádka, J. Macek, P. Stepan, eds. Digital Peripheries: The Online Circulation of Audiovisual Content from the Small Market Perspective. Springer, 227–243.

Go to article

Authors and Affiliations

Michał Cebula
1
ORCID: ORCID
Aleksandra Drabina-Różewicz
1
ORCID: ORCID
Aleksandra Perchla-Włosik
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Wrocławski
9 Polska adaptacja Skali Prekaryjnego Zatrudnienia – badania w grupach pracowników tradycyjnych i wykonujących wybrane nowe formy pracy
Aleksandra Stachura-Krzyształowicz , Łukasz Kapica , Paulina Barańska
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 177-198 | DOI: 10.24425/sts.2023.148179
Keywords: prekaryjność EPRES-PL nowe formy pracy freelancerzy pracownicy platformowi
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Rozwój technologiczny spowodował zmiany w różnych dziedzinach, także w gospodarce, a co za tym idzie, również na rynku pracy. Zmiany te obejmują między innymi rozwój nowych form pracy. Celem badania było wykonanie adaptacji hiszpańskiego narzędzia mierzącego prekaryjne warunki pracy (EPRES II) oraz porównanie warunków pracy pomiędzy pracownikami platformowymi, freelancerami i pracownikami tradycyjnymi. Skala EPRES II została przetłumaczona na język polski. W badaniu wzięło udział 672 polskich pracowników. Przeprowadzona konfirmacyjna analiza czynnikowa potwierdziła oryginalną, 6-czynnikową strukturę narzędzia. Spójność wewnętrzną podskal uznano za akceptowalną. Pozwala to uznać, że polska wersja EPRES-PL wykazuje zadowalające właściwości psychometryczne. Badane grupy zawodowe różnią się pod względem prekaryjnych warunków pracy. Najmniej prekaryjnymi warunkami pracy, z wyjątkiem podskali Niewłaściwe traktowanie, charakteryzują się pracownicy tradycyjni.
Go to article

Bibliography

1. Bhattacharya, Anasua, Tapas Ray. 2021. Precariouswork, job stress, and health‐related quality of life. Am J IndMed, 64: 310–319. DOI: 10.1002/ajim.23223.
2. Box, George, Edward, Pelham, S. L. Anderson. 1955. Permutation theory in the derivation of robust criteria and the study of departures from assumptions. Journal of the Royal Statistical Society, 17:1, 1–34.
3. Brzeziński, Jerzy. 2010. Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
4. Chen, Fang Fang. 2007. Sensitivity of goodness of fit indexes to lack of measurement in variance. Structural Equation Modeling. Multidisciplinary Journal, 14, 3: 464–504. DOI: 10.1080/10705510701301834.
5. Ciżkowicz, Barbara. 2018. Omega McDonalda jako alternatywa dla alfa Cronbacha w szacowaniu rzetelności testu. Polskie Forum Psychologiczne, 23, 2: 311–329. DOI: 10.14656/PFP20180206.
6. Davidov, Eldad. 2008. A Cross-Country and Cross-Time Comparison of the Human Values Measurements with the Second Round of the European Social Survey. Survey Research Methods, 2, 1: 33–46. DOI: 10.18148/srm/2008.v2i1.365.
7. De Stefano, Valerio. 2016. The rise of the” just-in time workforce”: on demand work, crowdwork, and labor protection in the „gig economy”. Comparative labor law and policy journal, 37, 3: 461–471. DOI: 10.2139/ssrn.2682602.
8. Eurofound. 2015. European Working Conditions Surveys (EWCS) 2015. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/publications/series/european-working-conditions-survey-2015. Dostęp 29.06.2023.
9. Eurofound. 2018. Overview of new forms of employment – 2018 update. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/publications/customised-report/2018/overview-of-new-forms-of-employment-2018-update. Dostęp 28.02.2023.
10. Eurofound. 2020. New forms of employment: 2020 update. New forms of employment series. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ ef20027en.pdf. Dostęp 28.02.2023.
11. Florczak, Izabela, Marta Otto. 2019. Prekaryzacja zatrudnienia. Wyzwania dla prawa pracy w Europie. Warszawa: Difin SA.
12. Hu, Li-tze, Petter Bentler. 1999. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6: 1–55. DOI: /10.1080/10705519909540118.
13. Huws, Ursula. 2016. A review on the future of work: online labour exchanges or crowdsourcing: Implications for occupational health and safety. EU-OSHA, Discussion Paper.https://oshwiki.eu/wiki/A_review_on_the_future_of_work:_online_ labour_exchanges_or_crowdsourcing. Dostęp 18.01.2023.
14. Jarecka, Anna. 2022. Gig-economy jako nowa faza cyfrowej transformacji pracy. W: A. Fortuna, red. Współczesne aspekty prawa pracy. Łódź: Wydawnictwo naukowe ArchaeGrapph, 9–27.
15. Johnston, Hannah, Chris Land-Kazlauskas. 2019. Organizing On-Demand: Representation, Voice, and Collective Bargaining in the Gig Economy. ILO Working Papers: 994981993502676. Geneva: International Labour Office. https://www.ilo. org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---travail/documents/publication/wcms_624286.pdf. Dostęp 13.01.2023.
16. Jonsson, Johanna, Alejandra Vives, Joan Benach, Katarina Kjellberg, Jenny Selander, Gun Johansson, Theo Bodin. 2019. Measuring precarious employment in Sweden: translation, adaptation and psychometric properties of the Employment Precariousness Scale (EPRES). BMJ Open, 9: e029577. DOI: 10.1136/bmjopen-2019-029577.
17. Kiersztyn, Anna. 2020. Niepewność zatrudnienia młodych dorosłych: analiza sekwencji karier zawodowych. Studia BAS, 2, 62: 73–90.
18. Kline, B. Rex. 2016. Principles and practice of structural equation modeling (4rd ed.). New York: The Guilford Press.
19. Konarski, Roman. 2010. Modele równań strukturalnych. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
20. Lindman, H. Ronald. 1974. Analysis of variance in complex experimental designs. Technometrics, 18, 3: 361–362. DOI: 10.1080/00401706.1976.10489458.
21. Manyika, James, Susan Lund, Jacques Bughin, Kelsey Robinson, Jan Mischke, Deepa Mahajan. 2016. Independent Work: Choice necessity and the gig economy. McKinsey&Company. https://www.mckinsey.com/featured-insights/employ-ment-and-growth/independent-work-choice-necessity-and-the-gig-economy. Dostęp 18.01.2023.
22. Mrozowicki, Adam, Jan Czarzasty, red. 2020. Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
23. Niewiadomska, Anna. 2017. Prekariat na polskim rynku pracy. Próba identyfikacji zjawiska. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 47, 2: 57–76. DOI: 10.18778/1429-3730.47.05.
24. OECD. 2019. Policy Responses to New Forms of Work. Paris: OECD Publishing. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/0763f1b7-en.pdf?expires=1677580398&id=id&accname=guest&checksum=CDF3209AFE70F062155518297A4FAF77. Dostęp 28.02.2023.
25. Owczarek, Dominik, red. 2018. Nowe formy pracy w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
26. Padrosa, Eva, Francesca Belvis, Joan Benach, Mireia Julià. 2021. Measuring precarious employment in the European Working Conditions Survey: psychometric properties and construct validity in Spain. Qual Quant, 55: 543–562. DOI: 10.1007/ s11135-020-01017-2.
27. Padrosa, Eva, Mireia Bolibar, Mireia Julià, Joan Benach. 2021. Comparing Precarious Employment Across Countries: Measurement Invariance of the Employment Precariousness Scale for Europe (EPRES-E). Social Indicators Research, 154: 893–915. DOI: 10.1007/s11205-020-02539-w.
28. Próchnicka, Klaudia. 2020. Ścieżka rozwoju kariery freelancera. W: E. Śnieżek, red. Trendy w biznesie. Tom III. Łódź: Wydawnictwo SIZ.
29. Raport. Alternatywne formy pracy. 2020. Warszawa: Instytut Analiz Rynku Pracy.
30. Skrzek-Lubasińska, Małgorzata, Zofia Gródek-Szostak. 2019. Różne oblicza zatrudnienia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
31. Standing, Gay. 2014. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa. Przekład Krzysztof Czarnecki, Paweł. Kaczmarski, Mateusz Karolak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
32. Tsopoki ,Vassiliki, Maria, Panagiota Sourtzi, Petros Galanis, Alejandra Vives, Joan Benach, Styliani Tziaferi, Emmanouil Velonakis. 2019. Cross-cultural adaptation and validation of the Employment Precariousness Scale (EPRES) in employees in Greece. Nursing Care & Research/Nosileia kai Ereuna, 53: 16–22.
33. Vives, Alejandra, Marcelo Amable, Montserrat Ferrer, Salvador Moncada, Clara Llorens, Carles Muntaner, Benach Benavides, Gustav Fernando, Joan Benach. 2010. The Employment Precariousness Scale (EPRES): Psychometric properties of a new tool for epidemiological studies among waged and salaried workers. Occupational and environmental medicine, 67, 8: 548–555. DOI: 10.1136/ oem.2009.048967.
34. Vives, Alejandra, Francisca González, Salvador Moncada, Clara Llorens, Joan Benach. 2015. Measuring precarious employment in times of crisis: the revised Employment Precariousness Scale (EPRES) in Spain. Gaceta Sanitaria, 29, 5: 379–382. DOI: 10.1016/j.gaceta.2015.06.008.
35. Vives-Vergara, Alejandra, Francisca González-López, Orielle Solar, Pamela Bernales-Baksai, Maria Jose González, Joan Benach. 2017. Precarious employment in Chile: psychometric properties of the Chilean version of Employment Precariousness Scale in private sector workers. Cad. Saúde Pública, 33, 3: 20. DOI: 10.1590/0102-311X00156215.

Go to article

Authors and Affiliations

Aleksandra Stachura-Krzyształowicz
1
ORCID: ORCID
Łukasz Kapica
1
ORCID: ORCID
Paulina Barańska
2
ORCID: ORCID
  1. Centralny Instytut Ochrony Pracy-Państwowy Instytut Badawczy
  2. Progressive Policies
10 Między dystansem a wspólnotowością. Specyfika religijności wśród mieszkańców wsi Pomorza Zachodniego w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Analiza socjologiczna
Remigiusz Szauer
Studia Socjologiczne | 2023 | No 4 | 199-226 | DOI: 10.24425/sts.2023.148180
Keywords: socjologia religii religijność wiejska wieś wspólnotowość
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Prezentowane opracowanie stanowi wynik badań religijności na Pomorzu Zachodnim w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, gdzie dominują wsie po-PGR-owskie. Stawiany w prezentowanej analizie problem badawczy przyjął postać następującego pytania: czym charakteryzuje się religijność mieszkańców wsi w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej w wybranych parametrach religijności i w jakim stopniu posiada ona wymiar wspólnotowy? Dla zbadania tej perspektywy, oprócz standardowego wykorzystania socjologicznych doświadczeń badania religijności, wykorzystana została skonstruowana przeze mnie skala znaczenia wspólnotowości w religijności, odwołująca się do analizy czynnikowej.
Go to article

Bibliography

1. Adamus-Darczewska, Krystyna. 1968. Z zagadnień aktywności społeczno-gospodarczej parafii w Polsce. Roczniki Socjologii Wsi, 8: 53–68.
2. Altermatt, Urs. 1995. Katolicyzm a nowoczesny świat. Przekład Czesław Porębski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
3. Baniak, Józef. 1990. Religijność miejska w warunkach uprzemysłowienia i ruralizacji na przykładzie Kalisza. Studium socjologiczne. Poznań–Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
4. Bański, Jerzy. 2014. Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych. Przegląd Geograficzny, 86, 4: 441–470.
5. Blackshaw, Tony. 2010. Key Concepts in Community Studies. London: Sage.
6. Bystroń, Jan. 1936. Kultura ludowa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
7. CBOS. 2014. Religijność polskiej wsi. Komunikat z badań BS/3/2014.
8. CBOS. 2020. Religijność Polaków w ostatnich 20 latach. Komunikat z badań 63/2020.
9. CBOS. 2022. Polski pejzaż religijny – z bliższego planu. Komunikat z badań 91/2022.
10. Ciupak, Edward. 1965. Kult religijny i jego społeczne podłoże; studia nad katolicyzmem polskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
11. Ciupak, Edward. 1961. Parafianie? (Wiejska parafia katolicka). Warszawa: Książka i Wiedza.
12. Ciupak, Edward. 1960. Kultura religijna wsi. Warszawa: Iskry.
13. Czarnowski, Stefan. 1946. Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego. W: S. Czarnowski, red. Kultura. Bydgoszcz: Spółdzielnia Wydawnicza Książka, 121–152.
14. Delanty, Gerard. 2003. Community. London–New York: Routledge.
15. Dingemans, Louis, Jean Rémy. 1966. Kryteria żywotności katolicyzmu. W: B. Cywiński, red. Ludzie, wiara – Kościół - Analizy socjologiczne. Warszawa: Biblioteka Więzi.
16. Dulczewski, Zygmunt. 2001. Mój dom nad Odrą. Problem autochtonizacji. Poznań ARP Promocja 21.
17. Firlit, Elżbieta. 2004. Parafia w społecznej świadomości. W: W. Zdaniewicz, S. H. Zaręba. Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 143–176.
18. Firlit, Elżbieta. 1998. Parafia rzymskokatolicka w Polsce w okresie transformacji systemowej (studium socjologiczne). Warszawa: Elipsa.
19. Gajos, Leszek. 2007. Religijność mieszkańców podkarpackiej i zachodnioukraińskiej wsi w kontekście jednoczącej się Europy. Nadzieje i obawy związane z otwieraniem się wsi na nowe wartości. W: M. Libiszowska-Żółtkowska, red. Religia i religijność w warunkach globalizacji. Kraków: Nomos, 324–346.
20. Gałęski, Bogusław. 1966. Socjologia wsi. Podstawowe pytania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
21. Glock, Charles Y., Rodney Stark. 1965. Religion and society in tension. San Francisco: Rand McNally.
22. Gorlach, Krzysztof. 2006. Nowa polska socjologia wsi: kontynuacja czy zmiana? Roczniki Socjologii Wsi. Studia i materiały, 27: 42–61.
23. Gorlach, Krzysztof. 2004. Socjologia obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
24. GUS (Główny Urząd Statystyczny). 1987. Rocznik statystyczny. Warszawa: GUS.
25. Hodge, David, Paul Cardenas, Harry Montoya. 2001. Spirituality and religious participation as protective factors among rural youths. Social Work Research 25, 3: 153–161.
26. Jamniak, Bartosz. 2020. Religijność i moralność katolików wiejskich. Studium socjologiczne na przykładzie parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Świerznie. Rozprawa doktorska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicz w Poznaniu, 2020. https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/26227. Dostęp 4.03.2023.
27. Kaczmarek, Kamil M. 2009. Religijność a zróżnicowanie społeczne, a więc czy klasy mają znaczenie. W: K. Podemski, red. Spór o społeczne znaczenie społecznych nierówności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 373-390.
28. Klekotko, Marta. 2018. Między lokalnością a wspólnotowością, czyli o wspólnototwórczych właściwościach scen miejskich. Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica, 64: 5–19.
29. Knapik, Wioletta. 2010. Rola parafii w życiu wiejskich społeczności lokalnych. W: J. Baniak, red. Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 305–318.
30. Kongregacja do Spraw Duchowieństwa. 2020. Instrukcja. Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła. Wrocław: Wydawnictwo TUM.
31. Królikowska, Anna M. 2014. Elementy „ludowe” w religijności współczesnej? Opuscula Sociologica, 4, 10: 5–16.
32. Majka, Józef. 1971. Socjologia parafii. Zarys problematyki. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
33. Mariański, Janusz.1991. Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
34. Nelsen, Hart M., Raymond H. Potvin. 1977. The Rural Church and Rural Religion: Analysis of Data from Children and Youth The Annals of the American Academy of Political and Social Science. The New Rural America, 429: 103–114.
35. Nowakowski, Stefan. 1960. Przeobrażenia społeczne wsi opolskiej. Poznań: Instytut Zachodni.
36. Ossowski, Stanisław. 1967. Zagadnienie więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim. W: S. Ossowski, Dzieła. T. 3. Warszawa: PWN, 251–300.
37. Ott, Michael R. 2007. The Future of Religion: Toward a Reconciled Society. Boston: Brill-Haymarket Press.
38. Piwowarski, Władysław. 1983. Kościół ludowy a duszpasterstwo. W: W. Piwowarski, red. Religijność ludowa. Ciągłość i zmiana. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 333–367.
39. Piwowarski, Władysław. 1963. Księża w opinii parafian wiejskich. Homo Dei, 2: 107–113.
40. Podedworna, Hanna. 2017. Zmiana paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej, Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica, 63: 129– 140.
41. Potocki, Andrzej. 1987. Parafie bieszczadzkie. Przemyśl: Biblioteczka Przemyska.
42. Sadłoń, Wojciech. 2019. Zwierciadło polskiej wsi. Ciągłość i zmiana wiejskich parafii katolickich. W: M. Halamska, M. Stany, J. Wilkin, red. Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 351–388.
43. Stark, Rodney, Charles Y. Glock. 1998. Wymiary zaangażowania religijnego. W: W. Piwowarski, red. Socjologia religii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos, 182–187.
44. Starosta, Paweł. 1989. Koncepcje zmiany wiejskiej społeczności lokalnej w tradycji socjologii polskiej. W: B. Jałowiecki, K. Z. Sowa, P. Dudkiewicz. Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 144–177.
45. Starosta, Paweł. 1994. Kształtowanie się wiejskich i małomiasteczkowych zbiorowości lokalnych w Polsce. Przegląd Socjologiczny, 44: 53–60.
46. Szauer, Remigiusz. 2022. Z dystansem i w potrzebie. Religijność i moralność mieszkańców diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne. Warszawa: ISKK.
47. Terelak, Albert, Sebastian Kołodziejczak. 2016. Wspólnota działania jako przejaw oraz czynnik rozwoju społecznego: autochtonizacja, integracja społeczna, rozwój podmiotowości wiejskich społeczności lokalnych Pomorza Zachodniego. W: G. Skąpska, Ż. Stasieniuk, red. Co po kryzysie? Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne, 303–337.
48. Thomas, William I., Florian Znaniecki. 1976. Chłop polski w Europie i Ameryce. T. 1–5. Przekład Irena Wyrzykowska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
49. Tӧnnies, Ferdinand. 2008. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Przekład Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
50. Wierzbicki, Zbigniew. 1976. Tradycyjna religijność wiejska. Studium porównawcze. Rocznik Nauk Społecznych, 7: 115–176.
51. Winter, Michael. 2008. The sociology of religion and rural sociology. Sociologia Ruralis 31, 2‐3: 199–208.

Go to article

Authors and Affiliations

Remigiusz Szauer
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Szczeciński

Instructions for authors

Studia Socjologiczne ISSN 0039-3371, e-ISSN 2545-2770 is a Polish sociological quarterly journal, published uninterruptedly since 1961. Its publishers are the Polish Academy of Sciences (represented by the Institute of Philosophy and Sociology and the Committee on Sociology), as well as the Faculty of Philosophy and Sociology, University of Warsaw (from 2013).

Studia Socjologiczne welcomes articles from all sociological sub-disciplines, and neighbouring disciplines, as long as the authors apply a broadly defined sociological approach. Preference is given to texts that contribute to the advancement of social theory and are empirically grounded and innovative in their conceptual and methodological outlook. Our journal is open to scholarly debates and polemics. We also encourage authors to send us reviews of recently published books. Since 2012, contributions in English are also considered for publication in the journal.

A double-blind peer review procedure is applied to each submitted manuscript considered for publication. In order to acknowledge the reviewers’ contribution, the full list of our reviewers is included on the back of the cover page in each issue of the journal. The details of the submission and review procedure are described in the “For Authors” tab.

A full text version of Studia Socjologiczne is available online for EBSCO subscribers (SocINDEX with Full Text), as well as through the Polish Academy of Sciences online journal reading room: http://journals.pan.pl/dlibra and (since 2016) at www.studiasocjologiczne.pl ("Archives").

This page uses 'cookies'. Learn more