Abstrakt
Stan środowiska zbudowanego skłania do zastanowienia się, w jaki sposób etyka wpływa na projektowaną przestrzeń i jej jakość estetyczną. W konsekwencji powstają pytania dotyczące — z jednej strony — zapisów obowiązującej architektów etyki zawodowej, z drugiej — praktycznych wskazówek mających związek z architektonicznym projektowaniem i planowaniem. W czasie, kiedy zagadnienia odporności ( firmitas) i użyteczności ( utilitas) zostały w dużej mierze opanowane przez inne gałęzie projektowania, nie zapominając o problematyce ekologicznej, uznano piękno (venustas) za najistotniejszy konstytutywny atrybut architektury. Przedstawiono wybrane interpretacje Piękna i jego związków z Dobrem (Witruwiusz, 1954; Tatarkiewicz, 1962, 1982), także w świetle najnowszych ustaleń neurobiologii i neuroestetyki (Zeki, 2011, 2019; Qiuling et al., 2018; Ishizu, Tsukiura, Cabeza, 2011). Przyjęto pojęcie stosowność1 (Krakowski, 1989) — rozumiane jako pojęcie piękna celowego, uwarunkowanego społecznie — za odpowiednie dla opisu standardu estetycznego projektowanego środowiska zbudowanego. Praca jest próbą znalezienia praktycznych sposobów zapewnienia jakości estetycznej (piękna) w nowo projektowanych i przeprojektowywanych sytuacjach przestrzennych. Wskazano — z jednej strony — dziedzinę prawodawstwa zawodowego (kodeksy etyki zawodowej architektów), gdzie zagadnienia estetyczne są zasadniczo pomijane, z drugiej zaś — konieczność nauczania i wdrażania procesu projektowania jako czułego (Tokarczuk, 2019) i uważnego dialogu (Dominiczak, 2016) w specyficznym rozumieniu spotkania z Innym (Drugim), niezależnie czy to będzie architekt, użytkownik, czy też budowla. Zwrócono uwagę na propozycję estetyki kreacyjnej (Sławińska, 1973) jako potencjalnie możliwej integralnej dziedziny twórczości projektanckiej. W odróżnieniu od etyki zawodowej architektów, która dotyczy osób biorących udział w procesie projektowania i odpowiedzialnych pod względem etycznym za swoje postępowanie w ramach zawodu (działalności projektanckiej), etyka architektury odnosi się do relacji estetycznych, jakie powstają w sytuacjach architektonicznych (Dominiczak, 2016). W takim rozumieniu obiekty zbudowane są personifikowane i — jako mające swoją tożsamość byty (o ile projektant zechce) — wchodzą w dialog z Innymi bytami (Levinas, 1998), które zarówno tworzą, jak i stanowią daną przestrzeń.
Przejdź do artykułu
pl
en
