Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

Abstrakt

Wylot ulicy Wolskiej, z którego rozpościerał się widok na Błonia z górującym nad nimi kopcem Kościuszki, został w planach konkursowych Wielkiego Krakowa z 1910 roku wskazany jako ważne miejsce w strukturze miasta. Zaważyło to o lokalizacji przy wschodniej krawędzi Błoń reprezentacyjnych budynków, z gmachem Muzeum Narodowego na czele. W 1950 roku zorganizowano konkurs urbanistyczny w związku z planowaną budową kolejnych ważnych obiektów w najbliższej okolicy. Artykuł przedstawia niepublikowane dotąd prace i wpływ rozstrzygnięć tego zapomnianego konkursu na dzisiejsze zagospodarowanie obszaru wokół placu przed Muzeum Narodowym.
Celem pracy jest przedstawienie nieznanych prac konkursowych z połowy XX wieku i wykazanie, w jakim stopniu wpływają na rozwiązania przestrzenne terenu na zamknięciu ulicy Piłsudskiego, w okolicy Muzeum Narodowego.
W pracy posłużono się analizą porównawczą zachowanych materiałów ikonograficznych i znanych autorowi prac projektowych.
Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że nie wykorzystano w pełni szans, aby wylot ulicy Piłsudskiego stał się punktem węzłowym w kompozycji urbanistycznej miasta, miejscem integracji przestrzeni po obydwu stronach Alei Trzech Wieszczów. Kluczem dla właściwego rozwiązania przestrzennego placu przed Muzeum Narodowym jest objęcie analizą projektową również terenów po wschodniej stronie Alei Trzech Wieszczów.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jerzy Wowczak

1

e-mail:

ORCID:

Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University Faculty of Architecture and Fine Arts

4 Rozwój morfologiczny układów radialnych i problem zachowania ich walorów kompozycyjnych na przykładzie dawnych kolonii fryderycjańskich w Polsce

Monika Ewa Adamska , Tomasz Figlus

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 25-42 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148968

Słowa kluczowe: układ radialny kolonia fryderycjańska rozwój morfologiczny waloryzacja kompozycji przestrzennej

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Celem artykułu było zbadanie morfogenezy oraz przeanalizowanie stopnia zachowania historycznych walorów kompozycyjnych w kontekście procesu transformacji rozplanowania w odniesieniu do form radialnych dawnych wsi fryderycjańskich we współczesnych granicach Polski. Zastosowano wielokrotne studium przypadku w stosunku do pięciu dawnych kolonii pruskich, które spełniły zakładane kryteria lokalizacyjne i morfologiczne: Jedlice, Kup, Pokój, Nowosolna oraz Paproć Duża. W artykule posłużono się metodą analizy morfologicznej planu w powiązaniu z retrogresywną metodą genetyczną. Badania w tym zakresie miały charakter dynamiczny i oparte były na sekwencji chronologicznie zestawionych planów i map historycznych. Efektem badań była rekonstrukcja stadium inicjalnego oraz określenie kierunków przemian i trwałości dawnej kompozycji przestrzennej w ujęciu porównawczym. Analizowane układy należą do form unikatowych, tj. szczególnie cennych pod względem posiadanych cech rozplanowania. Paproć Duża stanowi układ całkowicie zachowany o wysokich wartościach w zakresie czytelności historycznej kompozycji. Kup, Pokój i Nowosolna ze względu na znaczny stopień przekształceń morfologicznych należą do grupy częściowo zachowanych układów przestrzennych o wartościach przeciętnych, zaś Jedlice stanowią przykład słabo zachowanego rozplanowania historycznego o niskich wartościach kompozycyjnych.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Monika Ewa Adamska

1

e-mail:

ORCID:

Tomasz Figlus

2

e-mail:

ORCID:

Opole University of Technology Faculty of Civil Engineering and Architecture Department of Architecture and Urban Planning
University of Lódź Faculty of Geographical Sciences Department of Political and Historical Geography and Regional Studies

5 Problem integracji rozproszonych fragmentów tkanki miejskiej w koncepcji zagospodarowania okolicy Dworca Towarowego w Krakowie

Krzysztof Bijakowski

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 25-42 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148969

Słowa kluczowe: Kraków integracja przestrzenna bariery przestrzenne koncepcja zagospodarowania Dworzec Towarowy Kleparz Krowodrza Żabiniec

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł podejmuje temat integracji przestrzennej w środowisku miejskim składającym się z rozproszonych fragmentów o różnym sposobie zagospodarowania i genezie. Rozważania przeprowadzono na konkretnym przykładzie — obszarze obejmującym okolicę Dworca Towarowego w Krakowie. Podjęto próbę określenia specyfiki tego typu miejsca, przedstawienia procesów, które na przestrzeni dziejów kształtowały obecny stan zagospodarowania oraz identyfikacji bieżących problemów i barier przestrzennych. Następnie przystąpiono do sporządzenia koncepcji zagospodarowania danego obszaru, obejmującej poprawę jego spójności przestrzennej i kreację nowej, przyjaznej dla użytkownika przestrzeni. Rozważono przykładowe akcje projektowe, które mogą zostać podjęte w trudnej, dotkniętej problemem dezintegracji przestrzeni, aby poprawić jakość jej zagospodarowania.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krzysztof Bijakowski

e-mail:

ORCID:

6 Parki Nowego Jorku jako obszary węzłowe tradycyjnej i alternatywnej komunikacji miejskiej

Wiesława Gadomska

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 67-82 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148970

Słowa kluczowe: park miejski krajobraz miejski kultura zagęszczenia komunikacja miejska alternatywna mobilność

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule przedstawiono zagadnienie węzłowego charakteru przestrzeni parkowych w Nowym Jorku w kontekście wariantowego wykorzystywania form tradycyjnej i alternatywnej mobilności w mieście. Na podstawie analizy porównawczej tematycznych map i planów z zakresu komunikacji masowej i indywidualnej, przeglądu dokumentów planistycznych oraz obserwacji in situ w obszarze miasta starano się wykazać, iż parki nowojorskie stały się sprawnymi kanałami komunikacyjnymi, służącymi codziennym migracjom w obrębie zagęszczonej tkanki miejskiej. Fenomenalna plastyczność obszarów parkowych w zakresie kształtowania i adaptacji do nowych funkcji oraz rosnąca skala zagadnienia skłaniają do głębszej analizy zjawiska.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wiesława Gadomska

1

e-mail:

ORCID:

University of Warmia and Mazury in Olsztyn Department of Landscape Architecture

7 Czy tereny zieleni mogą stanowić barierę ograniczającą hałas w miastach? Analiza Parku Centralnego w Olsztynie pod kątem oddziaływania na hałas i modelowania krajobrazu dźwiękowego

Agnieszka Jaszczak , Ewelina Pochodyła , Beata Dreksler

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 83-100 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148971

Słowa kluczowe: pomiary hałasu przestrzeń publiczna park miejski zielona infrastruktura rajobraz dźwiękowy akustyka miasta

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

We współczesnym świecie, w którym postępuje globalizacja i industrializacja, nie znajdziemy dużego miasta, które nie generowałoby hałasu. Hałas jest najczęściej związany z terenami przemysłowymi, lotniskami, przestrzeniami komunikacyjnymi czy centrami miast. Coraz częściej jest jednak odczuwalny w miejscach, które do tej pory kojarzyły się z ciszą i spokojem, takich jak osiedla podmiejskie, tereny rekreacyjne, miejskie lasy i parki. Hałas przenika przestrzeń publiczną, ograbiając ten pejzaż z ciszy, przyjemnych, pozytywnych dźwięków. Niepokojący jest negatywny wpływ hałasu na procesy życiowe ludzi i zwierząt. Jakość dźwięku należy traktować jako element jakości krajobrazu, dlatego należy ją uwzględniać w procesach planistycznych czy projektach zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Celem artykułu jest analiza zjawiska pejzażu dźwiękowego w przestrzeni miejskiej oraz analiza poziomu hałasu w parku Centralnym w Olsztynie (Polska). Opracowano również wytyczne właściwego gospodarowania przestrzenią parkową pod kątem ograniczenia oddziaływania hałasu oraz wykonano model (rekomendację) dla analizowanego terenu. Badania obejmowały:
– pomiary poziomu ciśnienia akustycznego (SPL) w wybranych punktach w dwóch okresach,
– wywiad z użytkownikami parku i przygotowanie mapy mentalnej,
– opracowanie wytycznych i schematu przeprojektowania parku.
Wyniki potwierdzają różnicę między SPL w okresach bezlistnym i ulistnionym, pokazują również wyraźny związek między percepcją dźwięków a samopoczuciem użytkowników parku.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Agnieszka Jaszczak

1

e-mail:

ORCID:

Ewelina Pochodyła

2

e-mail:

ORCID:

Beata Dreksler

3

e-mail:

ORCID:

University of Warmia and Mazury in Olsztyn Department of Landscape Architecture Bioeconomy Research Institute, Kaunas, Lithuania Vytautas Magnus University, Lithuania
University of Warmia and Mazury in Olsztyn Department of Landscape Architecture
American University of Beirut, Lebanon Department of Landscape Design and Ecosystem Management

8 Aktywna mobilność w koncepcji Smart City wdrażanej przez polskie miasta

Katarzyna Elżbieta Krasowska , Anna Szewczenko , Barbara Rożałowska

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 101-130 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148972

Słowa kluczowe: zrównoważona mobilność aktywna mobilność dostępność Human Smart City

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule porównano ideę Human Smart City, którą polskie miasta planują wdrożyć w zakresie zrównoważonej mobilności, z rozwiązaniami miast będących liderami w tej dziedzinie w Polsce. Istotnym elementem sprzyjającym rozwojowi aktywnej mobilności są dokumenty opracowane przez Komisję Europejską, np. Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP — Sustainable Urban Mobility Plan). Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu polskie miasta, wdrażając zrównoważoną mobilność jako element idei smart city, jednocześnie realizują działania na rzecz zwiększenia dostępności form aktywnej mobilności oraz jakie kierunki, narzędzia i metody są stosowane. Analizie poddano rozwiązania wypracowane w ośmiu polskich miastach — beneficjentach konkursu Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej „Human Smart City. Inteligentne miasta współtworzone przez mieszkańców”. Zostały one porównane z rozwiązaniami wdrożonymi w trzech miastach będących liderami wdrażania zrównoważonej mobilności w Polsce.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Elżbieta Krasowska

1

e-mail:

ORCID:

Anna Szewczenko

2

e-mail:

ORCID:

Barbara Rożałowska

3

e-mail:

ORCID:

West Pomeranian University of Technology in Szczecin Faculty of Architecture
Silesian Technical University Faculty of Architecture
Silesian Technical University Faculty of Organization and Management

9 Aktywności rekreacyjne realizowane na reprezentacyjnych placach Szczecina

Eliza Sochacka , Magdalena Rzeszotarska-Pałka , Olha Kryvoruchko

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 131-155 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148973

Słowa kluczowe: przestrzeń publiczna place miejskie użytkownicy rekreacja obserwacje bezpośrednie

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Atrakcyjność rekreacyjna wraz z integracyjnością są, obok reprezentacyjności, podstawowymi i wymaganymi cechami miejskich przestrzeni publicznych. Celem pracy jest zbadanie występowania określonych typów aktywności rekreacyjnych na reprezentacyjnych placach Szczecina. Ponadto w ramach badań dokonano analizy struktury wiekowej użytkowników oraz sposobu realizacji aktywności (w grupach czy też indywidualnie). Badania przeprowadzono w obrębie sześciu placów zlokalizowanych w reprezentacyjnej strefie Szczecina, w jego ścisłym centrum i jednocześnie przy głównych osiach urbanistycznych miasta. W badaniu zastosowano metodę wielokrotnych obserwacji bezpośrednich oraz studia historyczne, ikonograficzne i terenowe. Zaobserwowano różnice zarówno w nasyceniu i zróżnicowaniu typów aktywności na poszczególnych placach, jak również w strukturze wiekowej użytkowników i sposobie ich gromadzenia. Wyniki badań wskazują, iż zarówno lokalizacja placu, jak i jego powiązanie z siecią przestrzeni publicznych, a także forma zagospodarowania stanowią czynniki modulujące występowanie określonych typów aktywności rekreacyjnych i wpływają na integracyjność przestrzeni publicznej.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Eliza Sochacka

1

e-mail:

ORCID:

Magdalena Rzeszotarska-Pałka

1

e-mail:

ORCID:

Olha Kryvoruchko

2

e-mail:

ORCID:

West Pomeranian University in Szczecin Department of Landscape Architecture
Lviv Polytechnic National University Department of Architectural Design and Engineering

10 Planowanie dziedzictwa igrzysk olimpijskich w kontekście oddziaływania społecznego, środowiskowego i architektonicznego

Bartosz Dendura , Szymon Krasicki

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 157-174 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148974

Słowa kluczowe: zrównoważone projektowanie obiektów sportowych dziedzictwo olimpijskie architektura wielkich wydarzeń sportowych oddziaływanie środowiskowe wielkoskalowych inwestycji sportowych Ateny 2004 Londyn 2012

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, wraz z rozpowszechnieniem się idei projektowania zrównoważonego, zaczęły się pojawiać pierwsze pytania o zasadność wielkich inwestycji realizowanych na potrzeby jednorazowych wydarzeń sportowych. Wątpliwości budziło nie tylko zaangażowanie olbrzymich środków finansowych — a nierzadko również pozostawiane długi, ale także wpływ tych inwestycji na miejskie ekosystemy. Tak zrodziła się idea dziedzictwa olimpijskiego, zgodnie z którą inwestycje realizowane na potrzeby igrzysk olimpijskich powinny wpływać pozytywnie na rozwój miast-organizatorów igrzysk. Artykuł przedstawia analizę porównawczą dwóch skrajnie odmiennych strategii implementacji idei dziedzictwa olimpijskiego na gruncie europejskim, na przykładzie letnich igrzysk w Atenach (2004) i Londynie (2012). Celem pracy jest zwrócenie uwagi na trudności mogące zniweczyć nawet najbardziej ambitne plany organizatorów igrzysk oraz rolę, jaką w kształtowaniu dziedzictwa olimpijskiego i integracji wielkich planów inwestycyjnych z harmonijnym rozwojem ośrodków miejskich pełni strategia trwania wielkoskalowych obiektów w dłuższej perspektywie czasowej.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Bartosz Dendura

1

e-mail:

ORCID:

Szymon Krasicki

2

Cracow University of Technology Faculty of Architecture
The University School of Physical Education in Krakow Faculty of Physical Education and Sports

11 Miasto (nie)realne Magdaleny Abakanowicz. Przewodnik dla miast doby kryzysu planetarnego

Izabela Mironowicz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 175-191 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148975

Słowa kluczowe: transformacja miast kryzys planetarny miasto przyszłości Magdalena Abakanowicz Bois de Nanterre — Arboreal Architecture metafora miasta

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Minęło 30 lat od przedstawienia przez Magdalenę Abakanowicz koncepcji Bois de Nanterre — Arboreal Architecture przygotowanej w odpowiedzi na zaproszenie do konsultacji mających pomóc w uzyskaniu ogólniejszej refleksji nad podejściem do kształtowania krajobrazu miejskiego oraz reinterpretacji znaczenia i dalszego kształtowania Wielkiej Osi w Paryżu. W artykule praca przedstawiona przez artystkę analizowana jest z perspektywy urbanistycznej. Pokazane zostaje, w jaki sposób bogata i wielowarstwowa metafora miasta XXI wieku zawarta w koncepcji Lasu Nanterre stanowi prekursorskie i radykalne przesłanie pomagające w podejściu do rozwiązania współczesnych problemów miast.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Izabela Mironowicz

1

Gdańsk University of Technology Department of Urban Design and Regional Planning Faculty of Architecture

12 Kierunki zmian w przestrzennych systemach obsługi miast na przykładzie średniej wielkości polskiego miasta Leszna

Bogusław Wojtyszyn , Piotr Sobierajewicz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 193-214 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148976

Słowa kluczowe: system obsługi miasta wielofunkcyjna infrastruktura handlowo-usługowa planowanie urbanistyczne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Problematyka poruszana w artykule dotyczy głównie przestrzennych zmian aktywności społeczno-ekonomicznej w systemach obsługi miast polskich, wykazanych na przykładzie średniej wielkości byłego miasta wojewódzkiego Leszna. Wyniki badań przestrzennych zmian w zakresie takich aktywności jednoznacznie wskazują na znaczący wpływ tych zmian na jakość życia w mieście oraz skuteczność ochrony jego walorów kulturowo-środowiskowych. Opracowanie to jest bardzo ważne w dalszym planowaniu zrównoważonym, zarówno wielofunkcyjnej infrastruktury handlowo-usługowej w strukturze funkcjonalno-przestrzennej osiedli i w centrum Leszna, jak i dla infrastruktury miast o podobnej wielkości w Polsce i za granicą.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Bogusław Wojtyszyn

1

e-mail:

ORCID:

Piotr Sobierajewicz

1

e-mail:

ORCID:

University of Zielona Gora Institute of Architecture and Urban Planning Faculty of Civil Engineering, Architecture and Environmental Engineering

13 Adaptacja do zmian klimatu jako element polityki miejskiej oraz kształtowania przestrzeni publicznych: przykład Lizbony

Natalia Przesmycka

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 215-247 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148977

Słowa kluczowe: Lizbona adaptacja do zmian klimatu polityka miejska miejska wyspa ciepła (UHI) miejskie przestrzenie publiczne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule opisano wybrane działania wpisujące się w program adaptacji do zmian klimatu, realizowane przez Lizbonę. Przeanalizowano zmiany w przestrzeniach publicznych, sposoby realizacji poszczególnych zadań oraz dokumenty planistyczne, rozwiązania architektoniczne, techniczne i przyrodnicze. Szczególną uwagę zwrócono na rolę badań naukowych w kształtowaniu i ukierunkowywaniu polityki miejskiej.
Oszczędne gospodarowanie wodą pitną oraz opadową jest zintegrowane z tworzeniem nowych przestrzeni zieleni publicznej o różnych funkcjach. Widoczne jest dążenie do tworzenia ciągłości stref zielonych, w których wprowadzone nasadzenia nie tylko sprzyjają poprawie odczuwalnego komfortu termicznego, ale stają się również nowymi atrakcyjnymi ciągami pieszymi i rowerowymi. Dużym zainteresowaniem mieszkańców cieszą się nowo tworzone ogrody działkowe, ukierunkowane na rozwój rolnictwa miejskiego. Część inwestycji, zlokalizowanych w rejonach turystycznych, ma również znaczenie wizerunkowe, co sprzyja budowaniu „zielonej marki miasta”, a docenieniem starań Lizbony w tym zakresie było przyznanie tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy w 2020 roku. Największym wyzwaniem jest jednak ciągła poprawa dostępności i jakości transportu publicznego.
Obserwując wdrożenia można zauważyć, że wszystkie działania proklimatyczne są zbieżne z szeroko pojętym interesem społecznym i mają pozytywne skutki dla jakości kształtowania przestrzeni publicznych.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Natalia Przesmycka

1

Lublin University of Technology Department of Architecture, Urban and Spatial Planning

14 Przyczyny i skutki presji inwestycyjnej na przykładzie obszarów wiejskich Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego

Ilona Morawska , Magdalena Wioletta Zalasińska

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 251-274 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148978

Słowa kluczowe: suburbanizacja KOM zabudowa deweloperska miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego degradacja wsi

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Współcześnie obserwuje się intensywny przyrost zabudowy mieszkaniowej na obszarach podmiejskich — jest to zarówno zabudowa prywatna, jednorodzinna, jak również inwestycje w formie zespołów zabudowy jedno- i wielorodzinnej realizowane przez wyspecjalizowane w tym przedsiębiorstwa. Wydawać by się mogło, że inwestycje te, zwane deweloperskimi, już na stałe wpisały się w krajobraz polskich przedmieść. Zawarte w niniejszym artykule analizy przestrzenne i demograficzne gmin wiejskich Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego (KOM) wskazują na największe skupiska takiego rodzaju zabudowy. Ponadto pozwalają wskazać pewne kierunki, w jakich zmierzają owe tendencje, tempo ich zmian oraz wzajemne powiązania. Dla inwestorów, włodarzy czy ustawodawców mogą one stanowić wskazówkę, jakiego rodzaju podjąć działania, by w możliwie największym stopniu zapobiec ewentualnym negatywnym skutkom, jakie może pociągnąć za sobą zjawisko niekontrolowanego rozrostu zabudowy czy chaosu przestrzennego, urbanistycznego i architektonicznego.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ilona Morawska

1

e-mail:

ORCID:

Magdalena Wioletta Zalasińska

1

e-mail:

ORCID:

Institute of Urban and Regional Development

15 Metody wielokryterialnej oceny i ich wpływ na jakość ekologiczną przestrzeni zabudowanej

Lucjan Wacław Kamionka

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 277-300 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148979

Słowa kluczowe: budynki zrównoważone wielokryterialne metody oceny budynków kryteria oceny proekologiczna przestrzeń zbudowana

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule dokonano analizy wielokryterialnych metod oceniających budynki zrównoważone i ich wpływ na jakość ekologiczną przestrzeni zbudowanej. Celem jest określenie standardów oceny w wielokryterialnych metodach oraz wykazanie, że obiekty zaprojektowane i wybudowane w zgodzie z ustalonymi standardami i procedurami zwiększają wartości ekologiczne przestrzeni zbudowanej i komfort funkcjonowania mieszkańców. Do analizy wybrano głównie metody cieszące się największym prestiżem wśród użytkowników, planistów, projektantów i inwestorów. Analiza i weryfikacja wybranych metod posłużyła do zaproponowania autorskiego modelu oceny budynków oraz jego weryfikacji w procesie projektowania na przykładzie zaprezentowanych projektów. Wykazano, że analizowane metody oceny budynków korzystnie wpływają na proces projektowania i jakość ekologiczną realizowanej przestrzeni zbudowanej. Poprawa jakości następuje poprzez: proekologiczne użytkowanie terenu, poprawę efektywności energetycznej i efektywności gospodarki wodnej, poprawę efektywności użycia materiałów i surowców, preferowanie materiałów i technologii lokalnych, preferowanie innowacyjności proekologicznej, zwiększenie komfortu użytkowników i mieszkańców oraz ich udział w procesie projektowania i oceny przestrzeni zbudowanej. Celem uzupełniającym jest propagowanie wiedzy z zakresu metodologii projektowania zrównoważonego, w wyniku czego mogą powstawać obiekty architektury proekologicznej wpływające na jakość środowiska mieszkaniowego i komfort funkcjonowania mieszkańców.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Lucjan Wacław Kamionka

1

e-mail:

ORCID:

Kielce University of Technology Faculty of Civil Engineering and Architecture

16 O kształtowaniu architektonicznym stadionów na XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej — Katar 2022

Hanna Michalak , Aleksandra Torberntsson

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 301-319 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148980

Słowa kluczowe: stadion sportowy kształtowanie architektoniczne Mundial Katar 2022

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze zostały rozegrane na ośmiu stadionach. Stanowiły wydarzenie pod wieloma względami wyjątkowe, w tym między innymi z uwagi na fakt wybudowania siedmiu (spośród ośmiu) nowych stadionów dedykowanych tej imprezie sportowej. W konsekwencji powstały obiekty nowoczesne, zarówno pod względem atrakcyjnie i nowatorsko ukształtowanej formy architektonicznej, jak również zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych i infrastruktury technicznej.
Mundial 2022 został potraktowany jako przedsięwzięcie priorytetowe, umożliwiające szeroką reklamę i promocję Kataru. W związku z tym wszystkie obiekty zostały zaprojektowane przestrzennie i architektonicznie z uwzględnieniem wspólnych zasad, a w szczególności ukształtowane z nawiązaniem do najistotniejszych elementów budujących tożsamość i dziedzictwo kulturowe społeczności katarskiej.
Istotną cechą wspólną wszystkich stadionów jest to, że były projektowane z uwzględnieniem zapotrzebowania danej społeczności w zakresie infrastruktury sportowej, również po zakończeniu mundialu. Z tych względów w rozwiązaniach projektowych uwzględniano częściowy demontaż skutkujący zmniejszeniem kubatury obiektu bądź jego całkowitą rozbiórkę.
Celem artykułu jest dokonanie analizy rozwiązań architektonicznych stadionów sportowych XXII Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze, ogólne scharakteryzowanie przyjętych w tym zakresie założeń i uwarunkowań projektowych, a także przedstawienie wniosków dotyczących kształtowania architektonicznego tych stadionów.
Jako podstawową metodę badań zastosowano studium przypadku, a zakresem badań objęto osiem stadionów sportowych mundialu 2022 w Katarze.
Badania prowadzono na podstawie studiów i analiz dokumentów, prac, materiałów reklamowych itp., dotyczących mundialu 2022, pochodzących ze źródeł internetowych.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Hanna Michalak

1

e-mail:

ORCID:

Aleksandra Torberntsson

2

e-mail:

ORCID:

Warsaw University of Technology Faculty of Architecture
Warsaw University of Technology Doctoral School

17 Nadbudowy budynków a zwiększenie zasobów mieszkaniowych w miastach. Przegląd wybranych europejskich badań

Zuzanna Napieralska , Shady Attia

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 321-338 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148981

Słowa kluczowe: budownictwo mieszkaniowe zrównoważone budownictwo nadbudowa budynku miasto zwarte zrównoważony rozwój miast intensyfikacja zabudowy zasoby mieszkaniowe miast

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule przedstawiono zagadnienie nadbudowywania budynków, głównie mieszkalnych, jako elementu zrównoważonej polityki mieszkaniowej miast europejskich. Ten rodzaj inwestycji budowlanych umożliwia pozyskanie dodatkowych powierzchni mieszkalnych, wykorzystując istniejącą infrastrukturę techniczną, nie pogłębiając przy tym efektu rozlewania się miast. Nadbudowywanie budynków pozwala na realizację nowych mieszkań na obszarach zurbanizowanych, będąc jedną z form dogęszczania istniejącej zabudowy. W artykule dokonano przeglądu badań w temacie nadbudowywania budynków, próbując odpowiedzieć na postawione pytania badawcze: w jaki sposób oraz z wykorzystaniem jakich narzędzi analizy budynków możliwe jest usprawnienie procesu nadbudowywania budynków, tak aby było ono rzeczywistym elementem polityki mieszkaniowej miast. Do analizy wyłoniono trzy autorskie badania: z Niemiec, Belgii oraz Anglii, które spełniały postawione przez autora artykułu kryteria, prezentując uniwersalny schemat działania dla nadbudów, nie traktując ich jako incydentalnych, jednostkowych zamierzeń budowlanych, lecz rozpatrując jako element systemowego działania na rzecz pozyskania nowych mieszkań. Wyłonione badania realizowane są w krajach zbliżonych gospodarczo i kulturowo do Polski, co było także jednym z kryteriów wyboru. Artykuł stanowić ma także głos w dyskusji na temat możliwości nadbudowywania budynków mieszkalnych jako elementu polityki mieszkaniowej w Polsce.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Zuzanna Napieralska

1

e-mail:

ORCID:

Shady Attia

2

e-mail:

ORCID:

Wrocław University of Science and Technology Faculty of Architecture
Sustainable Architecture & Building Technology Head of Sustainable Building Design Lab University of Liège

18 Wykorzystanie narzędzi cyfrowych do ulepszenia procesów operacyjnych w przestrzeniach architektonicznych polikliniki szpitalnej

Waleed Ben Saeed , Yasser Adas , Ayad Almaimani

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 339-357 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148982

Słowa kluczowe: cyfryzacja przestrzenie architektoniczne wirtualny pokój badań poliklinika szpitalna (PS) plan operacyjny sprawność wirtualna klinika

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przestoje są poważnym problemem, który dotyczy procesów operacyjnych poliklinik szpitalnych (PS). Dotyczy on zwłaszcza przestrzeni architektonicznych PS, z uwagi na zwiększoną ilość pacjentów. W ostatnim czasie użyto narzędzi cyfrowych w systemach opieki zdrowotnej, aby zmniejszyć przestoje i ułatwić polepszanie procesów operacyjnych w PS; jednym z takich narzędzi jest wirtualny pokój badań. Niemniej jednak pacjenci wciąż muszą być przebadani przez lekarzy w PS i narzędzia cyfrowe same w sobie nie rozwiążą wszystkich problemów, które powodują przestoje. Autorzy niniejszego artykułu przeprowadzili badanie, które oferuje nowy sposób złagodzenia przestojów w PS poprzez połączenie fizycznych i cyfrowych rozwiązań, które zwiększają sprawność PS i optymalizują procesy operacyjne. Zaproponowano alternatywny plan operacyjny, który dodaje wirtualne pokoje badań celem zmniejszenia przestojów. Plan ten pozwala PS na zwiększenie ilości fizycznych i wirtualnych pokojów badań o niemal 110% oraz na zwiększenie dziennej ilości przebadanych fizycznie i wirtualnie pacjentów o 153%. Plan przewiduje przeprojektowanie wnętrz architektonicznych PS, aby polepszyć środowisko i dostosować szpital do wymogów autoryzowanych instytucji.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Waleed Ben Saeed

1

e-mail:

ORCID:

Yasser Adas

1

e-mail:

ORCID:

Ayad Almaimani

1

e-mail:

ORCID:

King Abdulaziz University Faculty of Architecture and Planning Department of Architecture

19 Zastosowanie szkła konstrukcyjnego w kształtowaniu przeszklonych elewacji

Anna Jóźwik

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 359-384 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148983

Słowa kluczowe: szklane elewacje szkło konstrukcyjne szklane systemy bezramowe szklane żebra szklane systemy tarczownicowe szkło gięte

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Szkło jest znaczącym materiałem w kształtowaniu współczesnej architektury. Główną jego cechą pozostaje transparentność, co wiąże się z możliwością przepuszczania światła dziennego do wnętrza budynku. Szklane elewacje wyznaczają zanikającą granicę między wnętrzem a przestrzenią zewnętrzną, co jest źródłem inspiracji projektowych. Sprzyja temu również rozwój technologii i wiedzy dotyczącej właściwości szkła jako materiału konstrukcyjnego.
Celem artykułu jest rozpoznanie i przeanalizowanie możliwości stosowania szkła konstrukcyjnego w przeszklonych elewacjach. W pracy przeanalizowano aspekty technologiczne i konstrukcyjne szkła. Analizy wykonano w oparciu o metodę logicznej argumentacji, metodę porównawczą oraz studium przypadku. Duży wpływ na wyniki pracy miała analiza wybranych realizacji architektonicznych. Na tej podstawie ustalono typologię i charakterystykę rozwiązań projektowych szklanych fasad z zastosowaniem szkła konstrukcyjnego. Głównym kryterium wskazanej typologii było poszukiwanie rozwiązań, w których dąży się do kształtowania całoszklanych samonośnych struktur. Ustalono, że jest to możliwe przy zastosowaniu systemów bezramowych, szklanych żeber, systemów tarczownicowych czy szkła giętego. Projektowanie systemów samonośnych pozwala wyeliminować lub ograniczyć systemy wsporcze z innych materiałów. Dzięki użyciu szkła konstrukcyjnego możliwe jest zatem uzyskanie jednorodnych materiałowo rozwiązań. Rozwiązania te nie tylko koncentrują się na aspektach technologicznych i konstrukcyjnych, ale mają także wpływ na architektoniczną kreację elewacji.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Jóźwik

1

e-mail:

ORCID:

Warsaw University of Technology Faculty of Architecture

20 Rola światła dziennego w kształtowaniu przestrzeni: Klasyfikacja tradycyjnych oświetleniowych elementów architektonicznych w budynkach w Iranie

Mosleh Ahmadi , Natalia Sokół , Joanna Francuzik , Justyna Martyniuk-Pęczek

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 387-421 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148984

Słowa kluczowe: oświetlenie dzienne przestrzeń oświetlona światłem dziennym architektura dziedzictwa architektura ludowa lokalne oświetlenie dzienne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Charakter światła dziennego można zdefiniować jako sposób, w jaki światło dzienne przenika i rozprasza się w przestrzeni. Elementy architektoniczne związane z oświetleniem dziennym, które są badane w tej pracy, mają swoje korzenie w dziedzictwie irańsko-isfahańskim, zwanym tradycyjną architekturą irańską (od XVI wieku do początku XX wieku). Ustalenie systemu klasyfikacji dla systemów oświetlenia dziennego ma znaczące zastosowanie praktyczne. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie elementów architektonicznych obecnych w budynkach w stylu isfahańskim, które umożliwiają przenikanie światła dziennego, poprawiając tym samym estetykę wnętrza.
Metodologia zastosowana w tej pracy opiera się na subiektywnej obserwacji i dokumentacji fotograficznej. Na podstawie wyników badania elementy architektoniczne oświetlenia dziennego można zaklasyfikować do czterech odrębnych kategorii: „kontrolery”, „rozpraszacze”, „filtry” i „modyfikatory”. System klasyfikacji został opracowany na podstawie zaobserwowanej złożoności zjawiska przenikania światła do wnętrza (zarówno pod względem ilości, jak i jakości efektu wizualnego wywołanego światłem dziennym), funkcji (dotyczących oświetlenia, widoku na zewnątrz lub przesłon), cech materiałowych (w tym przejrzystości, szorstkości i jaskrawości) oraz wpływu na oświetlenie dziennie (takie jak rozkład, odwzorowanie kolorów i intensywność). Kontrolery światła dziennego zawierają elementy takie jak hurno (świetlik), ravaq, sabat i tabesh-band/sarsayeh/kharakpoush (urządzenia przesłaniające), podczas gdy rozpraszacze światła dziennego obejmują shabak, rozan, pachang (okna i drzwi) oraz muqarnas (ozdobna forma świetlika). Filtry światła dziennego, reprezentujące bardziej zaawansowane elementy w porównaniu do dwóch poprzednich kategorii, obejmują goljam (okna) i jam-khaneh (świetliki). Najbardziej skomplikowane elementy manipulacji światłem dziennym to modyfikatory światła dziennego, zilustrowane przez orosi (okna) i roshandan (świetliki).

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mosleh Ahmadi

1

e-mail:

ORCID:

Natalia Sokół

1

e-mail:

ORCID:

Joanna Francuzik

1

e-mail:

ORCID:

Justyna Martyniuk-Pęczek

1

e-mail:

ORCID:

Gdańsk University of Technology Faculty of Architecture and Urban Planning

21 Dach jako informacja i odpowiedź na miejsce, klimat i sposób życia lokalnego społeczeństwa na przykładzie architektury drewnianej Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanu i Polski

Karolina Urszula Sobczyńska

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 423-439 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148985

Słowa kluczowe: dach tradycja kultura klimat architektura drewniana wernakularna symbolika dachów architektura Bhutanu architektura łemkowska

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Od wieków dach jest reminiscencją, symbolem podstawowego schronienia człowieka i jego terytorium. Na przykładzie kilku grup etnicznych, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanie i w Polsce, omówiono podstawowe determinanty kształtowania formy dachu w architekturze wernakularnej i podkreślono podobieństwa. W architekturze drewnianej w różnych regionach świata forma i konstrukcja dachu wynikają przede wszystkim z uwarunkowań danego miejsca: warunków klimatycznych, dostępnych materiałów, lokalnej tradycji, kultury i obyczajów. Często to właśnie kształt dachu jest elementem stanowiącym o wizualnej odrębności danej grupy etnicznej, z jej tradycją i sposobem życia.
Autorka zwraca uwagę, że społeczeństwa z różnych regionów świata, nie związane ze sobą kulturowo, tworzyły architekturę drewnianą w oparciu o te same czynniki, oraz że podobieństwa występują już na poziomie wzorów myślenia, wynikających na przykład z potrzeby podkreślania ważności budynków sakralnych za pomocą spiętrzonej formy dachu podstawowego.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Karolina Urszula Sobczyńska

1

e-mail:

ORCID:

Poznań University of Technology Faculty of Architecture Division of History, Theory and Heritage Protection

22 Wybrane ogrody sensoryczne w Polsce jako przestrzeń edukacyjno-terapeutyczna

Malwina Tubielewicz-Michalczuk

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 443-466 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148986

Słowa kluczowe: terapia zdrowie integracja sensoryczna ogrody sensoryczno-edukacyjne przestrzeń przyrodnicza projektowanie ogrodów

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Tematem niniejszego artykułu są, projektowane coraz częściej w Polsce, przestrzenie publiczne o specjalnym przeznaczeniu, a wśród nich ogrody, które stanowią jedną z form zagospodarowania terenu. Celem pracy jest przedstawienie różnego typu działań praktycznych z wykorzystaniem ogrodów sensorycznych do edukacji i rehabilitacji dzieci i osób z niepełnosprawnościami. Obecnie powstaje coraz więcej tego typu przestrzeni, z których korzystają dzieci, młodzież i dorośli z deficytami rozwojowymi. Kontakt z przyrodą wpływa pozytywnie na stan zdrowia i poziom sprawności psychofizycznej człowieka. Szczególne znaczenie ma to w przypadku osób z zaburzeniami odbioru i przetwarzania bodźców zmysłowych, które w specjalnym środowisku przyrodniczym mogą usprawnić swoje zmysły i doskonalić proces integracji sensorycznej. W pracy wykorzystano następujące metody badawcze: analiza literatury naukowej i fachowej, obserwacja ogrodów sensorycznych, wywiad, obserwacja uczestnicząca, analiza dokumentacji. Wybrane metody pozwoliły na przeanalizowanie funkcji edukacyjno-terapeutycznej zajęć prowadzonych w wybranych ogrodach sensorycznych i potwierdzenie hipotezy, że stwarzają one możliwość edukacji i terapii osób w różnym wieku i zróżnicowanym poziomie sprawności psychofizycznych.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Malwina Tubielewicz-Michalczuk

1

e-mail:

ORCID:

Częstochowa University of Technology Faculty of Civil Engineering

23 Parki na terenach poprzemysłowych w miastach europejskich jako odpowiedź na współczesne wyzwania środowiskowe

Ewa Anna Węcławowicz-Gyurkovich , Matylda Katarzyna Wdowiarz-Bilska , Karin Elke Hofert

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | parki w miastach europejskich | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148987

Słowa kluczowe: parks in European cities post-industrial heritage improvement of environmental conditions green-blue infrastructure

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Gwałtowny rozwój przestrzenny miast w drugiej połowie XX wieku spowodował rozrost struktury zurbanizowanej. W efekcie zlokalizowane wcześniej na peryferiach tereny przemysłowe znalazły się w obszarach śródmiejskich, przyczyniając się do pogorszenia jakości środowiska i atrakcyjności tych obszarów. Ich zamknięcie wiąże się z koniecznością rewitalizacji zdegradowanego obszaru.
Celem artykułu jest przedstawienie parków realizowanych w obszarach poprzemysłowych, w kontekście potrzeby zachowania dziedzictwa postindustrialnego i tożsamości miejsca oraz poprawy walorów środowiskowo-klimatycznych miasta.
Metoda pracy polega na studiach literaturowych, badaniach terenowych oraz analizach z wykorzystaniem systemów geoinformacji. Na podstawie badań porównawczych wybranych realizacji z Paryża, Barcelony i Turynu, pochodzących z ostatnich czterdziestu lat, autorki wykazały, że tereny poprzemysłowe zostały przekształcone w pełne zieleni przestrzenie, służące wypoczynkowi i rekreacji oraz budujące błękitno-zieloną infrastrukturę miasta. Poprawiają one warunki środowiskowe zatłoczonych centrów miast, co jest szczególnie ważne w obliczu gwałtownych zmian klimatu.
Wykorzystywanie zdegradowanych obszarów poprzemysłowych dla realizacji zespołów zieleni wysokiej i średniej może stać się jednym z elementów niwelujących efekt miejskich wysp ciepła czy zanieczyszczenie powietrza. Walka o czyste środowisko może być prowadzona poprzez udział struktur przyrodniczych, a zieleń i woda w parkach i ogrodach stają się narzędziami dla polityki poprawy klimatu i zwiększenia retencji miejskiej.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ewa Anna Węcławowicz-Gyurkovich

1

e-mail:

ORCID:

Matylda Katarzyna Wdowiarz-Bilska

2

e-mail:

ORCID:

Karin Elke Hofert

3

e-mail:

ORCID:

Silesian Academy Faculty of Architecture Building and Applied Arts
Cracow University of Technology Faculty of Architecture
Barcelona School of Architecture ETSAB Polytechnic University of Catalunya UPC Department of Architectural Design

24 Problematyka postrzegania wyposażenia technicznego w budynkach historycznych a naruszanie ich historycznego charakteru

Tomasz Omieciński

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 499-516 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148988

Słowa kluczowe: percepcja estetyka dziedzictwo kulturowe zabytki tożsamość miejsca architektura historyczna wyposażenie techniczne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Wiele współczesnych elementów technicznych (jak barierki, włączniki światła, kontakty, kamery wideo itp.) ma zupełnie inną estetykę niż historyczne wnętrza, do których są dodawane. Umieszczanie tego typu komponentów w historycznych budynkach stwarza pytanie o ich widoczność i siłę zaburzania wizualnej jedności pomieszczenia. Metodą logicznej argumentacji, z wykorzystaniem wiedzy z psychologii percepcji, dokonano analizy zjawiska z dyscypliny architektury — zjawiska postrzegania owych elementów. Za pomocą analizy logicznej wykazano, że tego typu dodatki nie zaburzają harmonii wnętrz, więc nie tracą one swojego historycznego charakteru. Pojawia się zatem wniosek, że ich obecność w polu widzenia nie jest radykalną ingerencją w zabytek.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Omieciński

1

e-mail:

ORCID:

Lodz University of Technology Faculty of Civil Engineering, Architecture and Environmental Engineering

25 Dom Sportowy we Lwowie w II Rzeczpospolitej: projekt obiektu reprezentacyjnego i użytkowego w formie wielofunkcyjnej pływalni

Wojciech Kocki

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 517-538 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148989

Słowa kluczowe: Lwów II Rzeczpospolita dwudziestolecie międzywojenne architektura sportu dom sportu pływalnia Jerzy Nechay

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym, zrealizowano wiele przykładów obiektów o funkcji sportowej. Charakterystyczną grupą obiektów w tym okresie były kryte pływalnie. Ośrodki sportowe pełniły rolę nie tylko umożliwiającą odbywanie ćwiczeń amatorskich i doskonalenie umiejętności sportowych, ale również były to siedziby towarzystw sportowych, związków, klubów lub kół zrzeszających miłośników sportu i propagujących rozwój tężyzny fizycznej poprzez sport. Okres pierwszej połowy dwudziestolecia międzywojennego to czas odbudowy państwa, niepewności oraz wyzwań dla społeczeństwa po zakończeniu I wojny światowej. Jednym z autorów obiektów sportowych był Jerzy Nechay. Sylwetka Jerzego Nechaya ukazuje, w jaki sposób w okresie międzywojennym było możliwe zdobycie wykształcenia, działalność projektowa oraz publicystyczna w zakresie podręczników oraz poradników budowlanych. Odbudowa kraju dotyczyła również infrastruktury sportowej, w której, poza obiektami o formie wynikającej bezpośrednio z ich funkcji (trybuny, hale, skocznie), wznoszono również obiekty reprezentacyjne. Przykładem takiego obiektu z przykładów takich obiektów jest Dom Sportu we Lwowie projektu inż. Jerzego Nechaya. Na podstawie dokumentacji archiwalnej przeprowadzono badania dotyczące układu funkcjonalno-użytkowego obiektu oraz jego architektury. Przykład Domu Sportu we Lwowie oraz jego reprezentacyjnej lokalizacji w niewielkiej odległości od centrum miasta obrazuje nowoczesną myśl projektową w połączeniu funkcji użytkowej z reprezentacyjną.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wojciech Kocki

1

e-mail:

ORCID:

Lublin University of Technology Faculty of Civil Engineering and Architecture Chair of Contemporary Architecture

26 Hrubieszowskie korzenie w twórczości i działalności Profesora Wiktora Zina

Beata Elżbieta Makowska

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 539-557 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148990

Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe Wiktor Zin Hrubieszów architektura drewniana

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Celem artykułu jest prześledzenie związków twórczości i działalności Profesora Wiktora Zina z miejscem jego pochodzenia — Hrubieszowem. Przesłanie Profesora dotyczące potrzeby dokumentowania i ochrony dziedzictwa kulturowego tego regionu nie traci na aktualności, szczególnie obecnie, kiedy stare obiekty drewnianej zabudowy ulegają zniszczeniu. W artykule przedstawiono wnioski, że miejsce urodzenia było ważnym motywem w twórczości i działalności Wiktora Zina. Obok dorobku publikacyjnego i projektowego istotne znaczenie dla ochrony dziedzictwa kulturowego Hrubieszowa miała także popularyzacja tej problematyki w szerszym gronie odbiorców, która jest kontynuowana do dziś.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Beata Elżbieta Makowska

1

e-mail:

ORCID:

Cracow University of Technology Faculty of Architecture

27 Rola sztuki ulicznej w konkurencyjności i kreatywności miast. Studium przypadku — Polska

Anna Dębicka , Karolina Olejniczak , Katarzyna Słuchocka , Adam Nadolny

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI | 561-579 | DOI: 10.24425/tkuia.2023.148991

Słowa kluczowe: partycypacja społeczna zarządzanie publiczne wizerunek miasta sztuka uliczna kreatywne i konkurencyjne miasto

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Niniejszy artykuł opisuje rolę sztuki ulicznej w kontekście konkurencyjności i kreatywności miasta. Zbadano także postrzeganie sztuki ulicznej przez mieszkańców różnych miast pod kątem ich akceptacji, skojarzeń oraz wpływu na wizerunek i konkurencyjność miast. Na wybranych przykładach z Polski wskazano przejawy sztuki ulicznej jako determinantę kierunku zmian wizerunku architektury i układu urbanistycznego miasta. Całość rozważań osadzono w ramach przeglądu literatury, studium przypadku oraz badań ankietowych. Artykuł porusza zagadnienia miejskich artykulacji artystycznych i ich wpływu na wzrost poziomu partycypacji społecznej, wzrost kreatywności w przestrzeni publicznej oraz zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności miasta. Prezentując liczne przykłady, wskazano na znaczenie sztuki ulicznej jako elementu wpływającego na popularność i atrakcyjność miasta. Ponadto przedstawiono sposób percepcji sztuki ulicznej wśród mieszkańców z uwzględnieniem ich miejsca zamieszkania pod względem liczby ludności. Zastosowane podejście interdyscyplinarne pozwoliło potwierdzić celowość wykorzystania działań artystów ulicznych w przestrzeni naszej egzystencji, w nadawaniu unikalnej tożsamości przestrzeniom miejskim, wpływając tym samym na konkurencyjność miast. Akceptacja i pozytywny odbiór sztuki ulicznej powinny uświadomić władzom miast, jak ważny może stać się ten nurt artystyczny z perspektywy zarządzania wizerunkiem miasta.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Dębicka

1

e-mail:

ORCID:

Karolina Olejniczak

1

e-mail:

ORCID:

Katarzyna Słuchocka

2

e-mail:

ORCID:

Adam Nadolny

2

e-mail:

ORCID:

Poznan University of Technology Faculty of Engineering Management
Poznan University of Technology Faculty of Architecture

Nauki Techniczne

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

Wybierz numer

Zawartość

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie | 2023 | vol. LI

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Abstrakt

Autorzy i Afiliacje

Instrukcja dla autorów