This article is devoted to a diplomatic (formal) analysis of 13 documents, including 12 originals issued by Russian tsars between 1576 and 1707, which are kept at the Kórnik Library. Among them, there are two original letters by Tsar Michael of Russia dating to 1634 and 1645 and four documents by Tsar Alexis of Russia from 1645 and 1668–1669. The collection also includes Peter the Great’s mandate of 1707 given to Russian negotiators for talks with representatives of the Sandomierz confederation, two extremely interesting documents (in the form of scrolls) of border-related negotiations dating to 1634 and 1645, as well as a notebook of 40 pages containing the Russian party’s proposals presented to Polish envoys during negotiations in Moscow at the turn of 1671 and 1672. The article is enriched with an analysis of the content of four well-preserved tsar’s seals applied to the documents in question.
During the Russian-Polish negotiations at the end of 1671 – the beginning of 1672, several Russian memorandums were handed over to Polish-Lithuanian diplomats. All these original documents are preserved in the Library of the Polish Academy of Sciences in Kórnik, Poland, and are studied as some of the most important forms of diplomatic communications between the Muscovite State and the Polish-Lithuanian Commonwealth. The memorandums clearly reveal the Muscovite diplomatic tactic against the Polish-Lithuanian side. They focus on the main problems of Russian- Polish relationships such as the transfer of Kiev from Russia to Poland (which had to be fulfilled in 1669 but which has never been executed), the policy towards the right-bank Ukraine hetman Piotr Doroshenko, who pledged his allegiance to the Ottoman sultan, the attack of the left-bank Ukrainian Cossacks (who were under the Thar’s rule) on the Lithuanian borderlands, and the implementing of the previous Russian-Polish anti-Ottoman treaty of 1667. It can be supposed also that the diplomatic form of the memorandum itself was borrowed by the Russian Foreign Office from the Polish-Lithuanian diplomatic tradition.
The letter of Muscovy ruler Boris Godunov which is held in the Library of Kórnik, is the earliest historical document that testifies about the relations between the government of Muscovy and Ukrainian Cossacks since the end of the sixteenth century. In the article are reviewed the historical context of such contacts and their long term consequences. At that time, led by Krzysztof Kosynskyi, Cossacks entered into conflict with powers of Commonwealth. Godunov informed Cossacks that his government invites them for military service. It was the first time when Cossacks obtained the opportunity to make a choice between the service to the Polish King or Muscovy Tzar. During the next a half of the century, Ukrainian Cossacks transformed into a powerful military corporation, which influenced on the balance of powers in international relations of the region. Later on, when in the consequence of the war with Poland, Cossacks switched themselves to the side of Muscovy in 1654, this change provided a foundation for the hegemony of Muscovy in East Europe.
Between about 1414 and 1592, the castle in Kórnik belonged to the Górka family – representatives of the Polish Crown’s power elite in the Early Modern era. In the third quarter of the 16th century, on the initiative of its then-owner, Count Stanisław Górka, the castle and its surroundings were modernised and extended. This article seeks to reconstruct and interpret the resulting residence complex, with particular focus on the castle, but also the private town, family church and hunting lodge. Some basic questions are asked concerning the new architectural solutions appearing at the time, the provenance of the formal-ideal models, and the author of the modernization design. In the adopted research method, assuming an interdisciplinary approach, the residence is seen as resultant of the investor’s needs and possibilities arising from his social, political and financial position.
The collections of the Kórnik Library of the Polish Academy of Sciences include a set of printed textes by Jan Seklucjan with a handwritten dedication to Albrecht Frederick, Duke of Prussia (†1618). Their binding is decorated with plaquettes with portraits of Albrecht von Brandenburg- Ansbach, Duke of Prussia (†1568) and his first wife Dorothea (†1547). The article analyses both compositions, providing the following conclusions: they were made in the Konigsberg circles of the so-called Formschneider between the end of the 1530s and the first half of the 1540s. Between the period in question and 1565, wooden plaquettes (blocks) with these portraits were kept by the Duke’s court bookbinder, Kaspar Angler. After his death they probably belonged to the workshop equipment of his pupil Wolff Artzt, although it is also possible that they were used by a local religious writer, bookseller and possibly also bookbinder – Jan Seklucjan. Both works are examples of adaptation in Konigsberg of a specific formula of Renaissance book binding decoration, being at the same time a bookplate, based on a rectangular portrait plaquette presented in the centre of the cover. Compositions of such works most often depended on the painted portraits – mainly from the workshop of Lucas Cranach the Elder. Both Konigsberg portraits, however, are marked by prolonged proportions, a landscape background, and the display of coats of arms at the bottom. This fact should be explained by the painting models that were probably related to paintings in Albrecht’s Konigsberg residence. It is impossible to decide definitely whether they were made by a painter employed at his court (e.g. Crispin Herrant), or imported. Nevertheless, they are an indirect testimony to the existence of a gallery of portraits in the Konigsberg Castle, which was created on a long-term basis and with passion by the Duke of Prussia.
The subject of this article is the chancellery and archival analysis of the alderman’s and the magistrate’s book for the town of Kórnik from 1580–1607. At present the manuscript is kept at the headquarters of the State Archives in Poznań. Based on appropriately selected literature and information contained in the book, it was possible to carry out an external and internal critique of the source. It needs to be highlighted that the manuscript has only rarely been as a historiographical archival source.
„Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” działa zgodnie z Kodeksem Postępowania Komitetu ds. Etyki Wydawniczej (Committee on Publication Ethics – COPE).
Standardy zachowań przyjętych przez wydawcę pisma (PAN Bibliotekę Kórnicką) a obejmujące redaktorów czasopisma, autorów, recenzentów i wydawcę znajdują się na stronie:
https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_1.pdf
Autorzy przysyłający swe prace do „Pamiętnika” proszeni są o dołączenie następującego oświadczenia:
- praca nie była nigdzie publikowana ani nie jest skierowana do redakcji innych czasopism lub ksiąg zbiorowych;
- praca jest całkowicie oryginalna, a wykorzystane w niej założenia, teorie i fragmenty tekstów innych osób zostały wskazane przez autora artykułu wraz z podaniem nazwiska ich twórcy i tytułu dzieła.
O wszelkich wykrytych przypadkach braku rzetelności naukowej będą informowane odpowiednie podmioty.
Redakcja nie płaci honorariów autorskich.
Zasady recenzowania tekstów
Nadesłane artykuły podlegają wstępnej kwalifikacji dokonywanej przez Radę Redakcyjną.
Po uzyskaniu pozytywnej oceny, każdy tekst jest kierowany do dwóch niezależnych recenzentów, bez ujawnienia nazwiska autora artykułu. Recenzja ma formę pisemną.
Nazwiska recenzentów nie są ujawniane autorom.
W razie konieczności dokonania poprawek w tekście opinia recenzentów, wraz ze wskazówkami dotyczącymi tych poprawek, jest przekazywana autorowi artykułu, jednakże bez podania nazwisk recenzentów.
Kryteria oceny artykułów
– Czy treść artykułu mieści się w profilu tematycznym „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej”?
– Czy artykuł jest oryginalny tzn. czy nie był w całości lub w części gdziekolwiek publikowany?
– Na ile artykuł jest nowatorski i odkrywczy; czy prezentuje nowe ustalenia lub interpretacje, wprowadza do obiegu naukowego najnowsze materiały?
– W jakim stopniu artykuł uwzględnia aktualny stan wiedzy na dany temat oraz materiały źródłowe?
Konstrukcja artykułu
– Czy tezy zostały wyraźnie określone i odpowiednio zhierarchizowane?
– Czy interpretacje i wnioski są poprawne?
– Czy temat jest adekwatny do treści artykułu?
Forma artykułu
– Czy tekst jest poprawny pod względem językowym?
– Czy nie występują powtórzenia lub zbytnie rozwlekłości?
– Czy abstrakt trafnie oddaje główne tezy artykułu i ich uzasadnienie?
Recenzenci „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej”
Mariusz Bryl (UAM), Paulina Buchwald-Pelcowa (BN), Wiesław Długołęcki (UG), Monika Hamanowa (WTN), Artur Jazdon (UAM), Jan Kęsik (UWr), Jacek Kowalski (UAM), Andrzej Mężyński (UW), Piotr Nowak (UAM), Alicja Pihan-Kijasowa (UAM), Józef Tomasz Pokrzywniak (UAM), Maciej Urbanowski (UJ)
Ze względu na tematykę niektórych artykułów redakcja zastrzega sobie prawo powoływania dodatkowych recenzentów.
Redakcja „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej” deklaruje, że wersja drukowana czasopisma jest jego wersją pierwotną.
Oddanie tekstu do redakcji stanowi jednocześnie zgodę na jego zamieszczenie w Internecie.
O czasopiśmie
Założyciel Biblioteki Kórnickiej, Tytus Działyński, już w latach czterdziestych XIX wieku powziął ideę wydawania czasopisma naukowego – organu Biblioteki. Jego syn Jan, planował wydawanie „Kwartalnika Biblioteki Kórnickiej”, jednakże nie znalazł odpowiednich współpracowników.
Zamysły Działyńskich wcielił w życie Józef Grycz, dyrektor Biblioteki w latach 1928-1929. Pod jego redakcją ukazał się pierwszy zeszyt „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej” w roku 1929. Od tego czasu „Pamiętnik” ukazywał się nieregularnie, w miarę napływu funduszy i materiałów.
Do roku 2017 ukazały się 34 zeszyty.
„Pamiętnik” został powołany dla popularyzowania zbiorów i dokumentowania dziejów Biblioteki, także zamieszczania rozpraw opartych na jej materiałach. W kilkudziesięcioletniej historii pisma zdarzały się odstępstwa od tak nakreślonego programu, jednakże generalnie zachowywało ono kórnicki charakter. Publikowane były liczne teksty prezentujące druki i rękopisy ze zbiorów Biblioteki. Opisywano syntetycznie niektóre zespoły lub ich wybrane części – długossiana, tzw. Archiwum Zaremby (z czasów powstania styczniowego), archiwum organizacji głównej powstania styczniowego w zaborze pruskim, tzw. zbiory rzymskie i paryskie (wyselekcjonowane druki zwarte, czasopisma i fotografie ze stacji naukowych PAN w Rzymie i w Paryżu), archiwum Jędrzeja Giertycha. Zamieszczano teksty katalogów druków ulotnych, czasopism oraz kalendarzy z XVI-XVIII w.
Z okazji obchodów 100. rocznicy śmierci A. Mickiewicza przygotowano zeszyt (6), wydany trzy lata po obchodach, prezentujący unikalne rękopisy i pamiątki okresu romantyzmu znajdujące się w Bibliotece. Zamieścili w nim artykuły wybitni mickiewiczolodzy – Stanisław Pigoń (o autografie III części Dziadów), Leon Płoszewski, Eugeniusz Sawrymowicz oraz Hanna Malewska. Tom został wysoko oceniony w środowisku polonistycznym.
Cenny zeszyt monograficzny (12) ukazał się w 150. rocznicę założenia Biblioteki Kórnickiej (w roku 1976). Zawierał on pionierskie rozprawy, oparte na niewykorzystywanych dotąd źródłach. Przedstawiono w nich genezę Biblioteki, przekształcenie jej z biblioteki prywatnej w instytucję publiczną, wzrost zbiorów w kolejnych okresach, podstawy finansowe. Zarówno ten tom „Pamiętnika”, jak i późniejsze o dwa lata obchody jubileuszowe, przypominały i środowisku naukowemu i opinii publicznej o zasługach Biblioteki dla nauki i kultury polskiej (druki i publikacje Biblioteki zdobiono wówczas dewizą 150 lat w służbie narodu).
Zeszyt monograficzny (24) poświęcono zasłużonemu bibliotekarzowi kórnickiemu i plenipotentowi Jana Działyńskiego oraz Zamoyskich – Zygmuntowi Celichowskiemu.
Wiele miejsca zajmowały w „Pamiętniku” edycje źródłowe, były to drobne litteraria, odezwy, memoriały, umowy, a przede wszystkim korespondencja – od pojedynczych listów do całych zespołów publikowanych w częściach. Opisywano również zbiory kartograficzne oraz muzealne, kolekcje obrazów i złotnictwa, meble lub pojedyncze wybrane eksponaty.
„Pamiętnik” wniósł znaczący wkład w badanie biografii fundatorów Biblioteki, zwłaszcza Tytusa Działyńskiego. Najwięcej miejsca zajęły edycje jego korespondencji, obszernie opracowano edytorstwo naukowe i zasługi dla powołania PTPN, stosunkowo słabiej uwzględniono kolekcjonerstwo. Jan Działyński otrzymał (w 1987 r.) monografię biograficzną pióra pracownika Biblioteki – Andrzeja Mężyńskiego, stąd też na łamach „Pamiętnika” omówiono jedynie jego zasługi dla powiększania zbiorów i działalność wydawniczą. Liczne teksty poświęcono działalności gospodarczej i społecznej Władysława Zamoyskiego oraz prowadzonej przez jego matkę Jadwigę Szkole Pracy Domowej Kobiet. Kilka tekstów dotyczyło historii stworzonej przez Zamoyskich Fundacji „Zakłady Kórnickie”.
„Pamiętnik” spełniał obowiązek pamięci o ludziach, którzy swoje życie zawodowe związali z Biblioteką. Wyczerpujące opracowania poświęcono dyrektorom Stanisławowi Bodniakowi, Stanisławie Jasińskiej i Stefanowi Weymanowi, a cały obszerny blok – Jerzemu Wisłockiemu (w zeszycie 29). Również pracowników „dalszego planu” żegnano zawsze obszernymi nekrologami.
Trzon zespołu autorskiego stanowili i nadal stanowią pracownicy Biblioteki, publikują również autorzy z innych środowisk naukowych (głównie z UAM). Pismo otwarte jest także dla osób zaczynających dopiero karierę naukową.
Zmieniali się redaktorzy i nakładcy.
Zeszyty od 2. (1930) do 4. (1947) redagował Stanisław Bodniak,
5. (1955) i 6. (1958) – Stanisława Jasińska,
7. (1959) – 12. (1976) – Stefan Weyman,
13. (1977) – 20. (1983) – Marceli Kosman,
21. (1986) – 23. (1993) – Helena Chłopocka,
a 24. (1996) – 34. (2017) – Barbara Wysocka.
Pierwsze cztery numery ukazały się nakładem Fundacji „Zakłady Kórnickie”, zeszyty od 5. do 22. wydawało Ossolineum, natomiast od numeru 23. czasopismo wydaje Biblioteka Kórnicka nakładem własnym.
Pismo poświęcone jest szeroko rozumianej promocji macierzystej instytucji. Jego zakres tematyczny wiąże się z obszarami działalności Biblioteki i obejmuje artykuły o treści bibliotecznej sensu stricto, muzealnej, naukowo-badawczej i edytorskiej. Wiele tekstów ukazywało dzieje Biblioteki Kórnickiej i sylwetki związanych z nią ludzi.
Układ „Pamiętnika” pozostał w zasadzie trwały od czasów jego powstania. Obejmuje on rozprawy i artykuły, materiały i publikacje ineditów, opracowania bio- i bibliograficzne (oparte przeważnie na zbiorach Biblioteki), opisy zbiorów i nowych nabytków, sprawozdania z działalności, nekrologi. W zasadzie nie zamieszczano recenzji ani polemik.
W zeszycie 26. ukazała się bibliografia zawartości poprzednich zeszytów.
en
pl
